A:
D
L
Ti
CT
die pracht en praal. Maar wat mij het
meeste is bijgebleven is de kou. We waren
een maand in Holland en logeerden in
Kasteel Oud Wassenaar.'
Ze laat een oud album zien met prachtige
zwart-wit foto's van de aankomst en hun
verblijf in Kasteel Oud Wassenaar. 'Mijn
moeder (de ratu timur en een van de 84
prinsenkinderen van de
sultan van Yogya) had
nog nooit westerse kle
ding gedragen. Ondanks
hoeden en bontjassen
hadden we het nog heel
koud.'
Is ik een week later de Istana
Mangkunagaran in Solo bezoek,
k.mag ik op voorspraak van Gusti
Nurul het prinsessenverblijf en haar
privé-vertrekken zien, die normaal niet
voor bezoekers toegankelijk zijn. Haar
nicht, kanjeng raden ayu Hilmiyah, had
miss Lelly, een van de vaste gidsen
"k ben nu 78 en als
enige van de
.zeven danseressen
van het hof van
Mangkunagaran nog in
leven. Naast de Serimpi
is de Bejoyo ook een
hofdans die vroeger uit
sluitend door zeven
prinsessen gedanst
mocht worden. Ik heb
het dansen geleerd toen
ik tien was. Elke zondag
ging ik naar de kraton
van Djokja, waar mijn
oom, een broer van mijn
moeder, mij de klassieke
hofdansen leerde.'
Prinses Siti vertelt dat ze sinds vorig
jaar weduwe is. 'Ik ben getrouwd
geweest met een volle neef van
mij, kanjeng pangeran Hario, de zoon
van een jongere broer van mijn vader.
Het huwelijk betekende voor mij een
bevrijding uit het keurslijf van het prin-
sessenbestaan. Ik heb mijn zes kinderen
een veel vrijere opvoeding gegeven. Mijn
man had de Koninklijke Militaire
Academie in Breda gedaan en werd
generaal-majoor in het Indonesische
leger. In 1957 werd hij door president
Soekarno benoemd tot gouverneur van
de militaire academie in Magelang. Die
benoeming gold voor drie jaar, daarna
hebben mijn man en ik met onze zes kin
deren drie jaar in Washington DC
gewoond, waar hij militair attaché was. Ik
woon nu met mijn pas gescheiden doch
ter, die u zoeven heeft binnengelaten, en
haar kinderen in dit huis, dat ik van
Nederlanders heb overgenomen.'
Na een uur met haar gepraat te hebben
neem ik afscheid. 'Kom gerust nog eens
langs als u weer in Indonesië bent,' zegt ze.
zwm*.
Prinses Siti als vijftienjarig meisje in Nederland.
gevraagd om ons rond te leiden. Miss
Lelly ontpopte zich als een hele char
mante en vrijmoedige vrouw. In het offi
ciële gedeelte waar de bezoekers worden
rondgeleid, staan vitrines opgesteld. Aan
de wand hangen foto's en portretten in
olieverf van de Mangkunagaran dynastie.
In de vitrines liggen onder andere gou
den krisheften bezet met edelstenen en
kuisheidsgordels voor vrouwen, maar
ook een voor een man (wie zou hem ooit
gedragen hebben?). In een aparte vitrine
waar zich het kroontje bevindt dat Gusti
Nurul bij het dansen droeg, ligt ook een
waaier van gebatikte stof met de datum 7
januari 1937, de trouwdag van Juliana en
Bernhard. Een herinnering aan het
bezoek van het vorstenpaar en hun
dochter aan Nederland. In een hoekje
van de ruimte zit een oudere vrouw die
pillen en drankjes in flesjes verkoopt.
Miss Lelly prijst de pillen en drankjes
aan en vertelt dat die ervoor zorgen dat
vrouwen lekker gaan ruiken en voor
mannen zijn er drankjes die hen extra
'kuat' maken. Wij houden het maar bij
de aankoop van wat staafjes wierook.
oor de telefoon spreek ik met
nyonya Hilmiyah, die vertelt
dat Gusti Nurul nog regelma
tig naar het paleis komt; haar man ligt
in Solo begraven. Zij zelf werkt als vrij
willigster op de bibliotheek van het
paleis. Ook aan hen is de crisis waarin
het land nu verkeert niet voorbijgegaan.
Vroeger ont
vingen ze veel
gasten uit
Nederland via
een reisbu
reau. Voor
gezelschappen
van 25 perso
nen kan men
er dineren en
wordt men
vergast op
klassieke
Javaanse hof
dansen. Dat
komt nu niet
meer zo vaak
voor, omdat
het vereiste
aantal perso
nen meestal
niet gehaald
wordt. Als ik
haar vraag hoe
het paleis in
stand wordt
gehouden,
vertelt ze dat in 1990 een stichting in
het leven is geroepen waar een deel van
het kapitaal dat in 1951 werd genatio
naliseerd is teruggestort. Dit gebeurde
door bemiddeling van ex-president
Soeharto. Uit dat fonds worden ook de
215 werknemers betaald die salarissen
krijgen vanaf 35 duizend tot 150 dui
zend rupiah per maand. Incidenteel
komen er ook donaties binnen, onder
andere van de Wereldbank.
lijdens het schrijven van dit stuk
werd de verloving bekend
gemaakt van kroonprins
Willem Alexander met Maxima
Zorreguieta. De bruiloft zal in februari
2002 plaatsvinden. Alleen zal er nu
geen sierlijk Javaans prinsesje dansen.
Met dank aan prinses Siti Nurul Kusunio
Wardani en kanjeng raden ayu Hilmiyah.
moessQn
A. Jk.
JLz
jC-
20