dr. Aletta H. Jacobs (1854-1929)
Coen Pronk
Schrijfsters uit het Damescompartiment:
"INGET MATI" "AD PATRES"
Fa. Johs. Ouwejan Zn.
Meesterverteller van verhalen van
Tjalie Robinson, Yvonne Keuls
en sprookjes in het petjoh.
Gezocht ter overname:
moessQn
en meisjes geenerlei verschil
gemaakt.'
Vader nam Aletta mee naar sommige
van zijn patiënten en sprak met haar
over de ziektegevallen. Haar belang
stelling voor het vak groeide.
Uiteindelijk kreeg Aletta toestem
ming om te studeren. In 1877 en
1878 slaagde ze voor het arts-exa
men en op 8 maart 1879 promoveer
de zij tot doctor in de medicijnen.
Aan de Amsterdamse Herengracht
vestigde Aletta zich als huisarts.
Naast haar stond haar trouwe vriend,
geliefde en latere echtgenoot Carel
Victor Gerritsen (1850-1905). Ook
hij was sociaal-voelend en kwam in
verzet tegen misstanden, waar hij die
zag. Na zijn dood in 1905 was zij
lang ontroostbaar. De strijd om het
vrouwenkiesrecht trok haar uiteinde
lijk terug in het volle leven, en daarbij
was de wereldreis die zij met Carrie
Chapman Catt maakte heel belang
rijk. Aletta had een bijzonder goede
reden om naar hun verblijf in Indië
uit te kijken.
Aletta's zusje Charlotte Jacobs dreef
in Batavia een apotheek en naar ver
luidt, was zij de eerste 'apothecares-
se' van Indië. Charlotte zette zich in
Batavia in om het belang van vrou
wenkiesrecht onder de aandacht te
brengen. Eerder, in 1883, had
Aletta's broer Julius een geschriftje
gepubliceerd getiteld Eenigen tijd
onder de Baliërs. Eene reisbeschrijving
niet aanteekingen betreffende hygiëne,
land- en volkenkunde van de eilanden
Bali en Lombok. Het was een deftige
titel, die verhulde dat Aletta's grote
voorbeeld Julius bepaald een andere
belangstelling had. De historicus Van
den Doel citeert uitgebreid Julius'
kennelijke obsessie voor de borsten
van de Balinese vrouwen. Aletta had
als arts eerder oog voor de gezond
heid van deze vrouwen.
Prinsessen
De reisbrieven van Aletta Jacobs zijn
uitvoeriger dan hier kan worden
samengevat. Onbevangen noteert ze
haar indrukken van de bevolkings
groepen ('Wat steekt dat dansen van
deze inlanders, dat eigenlijk niets
anders dan elegante, rhytmische
bewegingen is, toch hemelsbreed
gunstig af bij onze danspartijen!'),
toont zich getroffen door overeen
komsten met Holland ('Medan gaf
mij op het eerste gezicht den indruk,
alsof ik in Baarn rondreed'), bejubelt
Bandoeng en verafschuwt Batavia en
spreekt waar mogelijk over het vrou
wenkiesrecht. In Djokja werden zij
natuurlijk ontvangen door mevrouw
Handschrift
Aletta Jacobs
Ter Horst-de Boer, die al jaren over
vrouwenonderwerpen publiceerde. In
Batavia was Charlotte Jacobs uiter
aard aanwezig en werden er diners en
teas bij Maison Versteegh gehouden.
In Solo troffen de twee dames een
ander aandachtig publiek: aan het hof
van prins Paku Alam werden zij door
hem en zijn zusters zeer welwillend
aangehoord. Na de kiesrechtvergade
ring werden 81 toehoorders lid,
onder wie vier prinsessen van het hof.
'1 ncliërs'
Te Sindanglaja werd Aletta door een
toeval gedwongen over de positie van
Indo-Europeanen na te denken. In
haar hotel vond zij een aflevering van
Het Tijdschriftgeleid door Douwes
Damescompartiment Online
Meer lezen over Aletta Jacobs?
Bezoek dan het
Damescompartiment Online op
http.jlwww. damescompartiment, nil
Wilt u Vilan schrijven, dan kan
dat ook: postbus 11082,
2301 EB Leiden.
Dekker, een achterneef van Multatuli.
Hij wilde een 'Indië voor de Indiërs',
waarmee hij de Indische bevolkings
groep bedoelde. Daar was nog nie
mand aan toe, vond Aletta als kind
van haar tijd. 'Een hersenschim',
noemde ze het, en ze verklaarde dat
iedere Indo-Europeaan toch op de
allereerste plaats Nederlander moest
zijn. Hoe jammer, dat ze daarbij
voorbijzag aan de vaak zo pijnlijk-
moeilijke situatie van deze groep, die
maatschappelijk nogal eens tussen de
wal en het schip viel.
Rozenoord
Eind juni 1912 was het gedaan met
de rondreis over Java. Nog even
genoten Carrie en Aletta van het
prachtige Tosari, waarvan ze vond:
'Ik zou Tosari een rozenoord willen
noemen, bij uitstek geschikt om
overspannen zenuwen tot rust te
brengen.' Het was een mooi einde
van een drie maanden durende tocht
door Indië. Het vrouwenkiesrecht
zou in 1919 een feit zijn, mede dank
zij Aletta.
In Nederland en Indië besefte men
steeds beter hoe bijzonder dr. Aletta
H. Jacobs was. In 1924 was Aletta
het middelpunt van een feest ter ere
van haar 70ste verjaardag. Op 8
maart 1929 herdacht men het feit dat
zij 50 jaar geleden promoveerde. Dr.
Aletta H. Jacobs had nog veel plan
nen. Op 10 augustus 1929 overleed
zij echter, vermoeid. De crematie
plechtigheid werd druk bezocht en
voor het bioscoopjournaal verfilmd.
Nog kort voor haar dood had zij ver
zucht: 'Er is nog zoo veel te doen op
de wereld.'
Begrafenis-
en Crematie- Onderneming
Opgericht 1924
ROUWKAMERS
EN ONTVANGKAMERS
AIRCONDITIONED
Kantoren:
Frederik Hendriklaan 7 - Den Haag
Tel. 070 - 355 64 27 (drie lijnen)
Zo'n optreden is steeds een hoogtepunt bij
alle feestelijke gelegenheden.
Van de sprookjes is ook een CD verkrijgbaar.
Telefoon 070 - 346 74 55 voor alle
informatie en bestellen van de CD.
Hotel, Club, Café of andere
Business, eventueel een
partnership in Bali, Indonesia.
Tel. 001 -31 -(0)516-514842
Fax 001-31-(0)616-452130
e-mail: rzbbv@tref.nl
HP. 0650526438
36
