In 1990 krijgt
Leonard een
opdracht in
Indonesië, het
geboorteland
van zijn moeder.
Het was een jaar
vol gemengde
gevoelens. In het
jaar waarin hij
zijn eerste lange
speelfilm, Het
Phoenix
Mysterievol
tooide, overleed
zijn moeder.
Samen met een
regisseur en een
geluidsman ging
hij zeven weken
naar Indonesië
in opdracht van
het Ministerie
van
Buitenlandse
Zaken om een
film te maken.
Het was een
samenwerkings
project tussen
het ministerie van Buitenlandse Zaken
en de Indonesische overheid. Ze zou
den een film maken over Molukse
jongeren uit Nederland die terugkeer
den naar Indonesië.
Uiteindelijk mochten deze Molukse
jongeren niet naar Ambon, waardoor
het project mislukte.
Voor Leonard was dit echter het begin
van iets moois. Leonard: 'Eigenlijk
had ik tot dan toe niet veel met
Indonesië'. Maar hij ontdekte dat er in
Indonesië veel overeenkomsten zijn
met de normen en waarden die hij van
huis uit meegekregen heeft. Normen
en waarden die afwijken van de
Nederlandse én Indische. Toen is bij
hem het idee geboren om een film te
maken over Indonesië en vooral over
de Indonesische mensen.
Sinds 1990 reisde hij regelmatig heen
en weer tussen Nederland en
Indonesië. In 1995 werd hij opgepakt
op verdenking van spionage tijdens
het filmen van een studentendemon
stratie in Solo. Hij werd in een vette
Mercedes van Solo naar Jakarta ver
voerd en gedurende vier dagen opge
sloten en regelmatig verhoord in de
Cengkareng gevangenis.
An^stig'e tijden
'Dat waren angstige tijden,' vertelt
Leonard, 'en toen heb ik vaak aan
mijn vader gedacht hoe hij gevangen
heeft gezeten in het interneringskamp.
Dankzij zijn verhalen over hoe hij zich
staande heeft weten te houden door
een flegmatische houding aan te
nemen en toch beleefd te blijven tegen
de Japanners, wist ik hoe ik me tegen
over de politie en de militairen moest
gedragen. Mede door de inzet van de
decaan van de kunstacademie van
Jakarta, Dolorosa Sinaga, waar ik in
die tijd logeerde, en mijn broer Anton,
ben ik na vier dagen vrijgekomen. In
het geheim geholpen door de
Nederlandse ambassade heeft hij de
juiste hooggeplaatste Indonesische
functionarissen rond de tafel weten te
krijgen. Het was daags voordat konin
gin Beatrix in Jakarta zou aankomen
voor een staatsbezoek ter gelegenheid
van de viering van vijftig jaar onaf
hankelijkheid.
Tijdens de verhoren sprak men veel
vuldig over de uitspraken die Jan
Pronk, toen minister van
Ontwikkelingssamenwerking, in 1992
had gedaan. Hij stelde ontwikkelings
hulp mede afhankelijk van de naleving
van de mensenrechten in Indonesië.
Zijn uitspraken schoten bij Soeharto
behoorlijk in het verkeerde keelgat. Ik
was bang als voorbeeld gebruikt te
worden om de Indonesische onbuig
zaamheid te tonen door me een lang
durige gevangenisstraf te geven of
misschien nog wel erger. Uiteindelijk
ben ik door de politie op het vliegtuig
richting Nederland gezet. In mijn pas
poort kreeg ik het stempel 'Diizinkan
berangkat ke luar negeri'. Vertaald in
het Nederlands: 'Krijgt toestemming
om het land te verlaten', een
Indonesische manier om te zeggen:
dus geen toestemming om het land
binnen te komen. In 1997 is dit stem
pel ongedaan gemaakt dankzij de inzet
van mijn broer Anton die daarvoor
speciaal afgereisd is naar Indonesië.
Sinds die tijd kan ik me gelukkig weer
vrij bewegen in Indonesië'.
In 1998 is Leonard begonnen aan De
stand van de Zondat zich afspeelt in
de periode rond de val van Soeharto
tot en met de komst van Megawati.
'Wat mij, na mijn arrestatie in 1995,
voldoening geeft is dat ik Soeharto's
zwanenzang in mijn film heb kunnen
verwerken'. Niet alleen de film bindt
Leonard aan Indonesië, in de tussen
tijd is hij getrouwd met Tani. Tani is
een Indonesische modeontwerpster en
woont in Jakarta. Hoe lang zal het
duren totdat Leonard zich voorgoed
vestigt in Indonesië? Leonard en
Hetty hebben aangekondigd dat De
stand van de Zon een vervolg gaat
krijgen.
Voor nadere inlichtingen over De stand van de Zon
www.scarabeefilms.com. De DVD van De stand van de Zon zal verkocht
worden op de Pasar Malam Besar op het Malieveld in Den Haag
(12 tot en met 23 juni).
29
iich onderweg naar Nederland.
46 ste jaargang - nummer 12 - juni 2002
