Speciale rondleiding
voor Moesson-lezers
nog affiches voor grote bedrijven als
Esso en Shell. Tijdens de oorlog
maakt hij wandschilderingen in
nachtclubs en vervalst hij persoons
bewijzen. In de jaren vijftig ontwerpt
Lavies een serie sigarettenaffiches die
door gebruik van de airbrushtechniek
net op foto's lijken. Op deze affiches
worden zelfbewuste, aantrekkelijke
vrouwen afgebeeld, die de mensen
moeten verleiden een bepaald merk
te kopen. Sommige affiches worden
echter te verleidelijk gevonden door
zijn opdrachtgevers: van een
Caballero-dame moet het decolleté
worden gekuist en een zedige sjaal
om de blote schouders worden bijge
schilderd. Dit is niet de enige keer
dat zijn opdrachtgever zijn werk te
gewaagd vindt. Lavies' affiches wor
den soms geweigerd omdat ze te
pikant worden gevonden. Een mooi
voorbeeld hiervan is het affiche dat
hij maakt voor de VW om
Nederland te promoten. Op deze
poster staat een zeemeermin met een
Zeeuws kapje die de toeschouwer
wenkt met de tekst 'Come to
Holland'. De directeur van toerisme
in Zandvoort is echter maar al te blij
en gebruikt het affiche voor zijn bad
plaats. Ook worden zijn posters soms
geweigerd omdat ze bijvoorbeeld niet
politiek correct zouden zijn.
De reclamewereld verandert.
Ontwerpen moeten door verschillen
de commissies gekeurd worden, er
moeten consumenten- en opinieon
derzoeken gedaan worden. Dat
maakt het werk - zeker voor iemand
die zo op zijn vrijheid en onafhanke
lijkheid gesteld is - er niet leuker op.
Eind jaren zeventig maakt hij zijn
laatste affiches.
Verleiden is de kunst, affiches
van Jan Lavies 1922-1978.
Te zien van 13 juli tot
15 september 2002.
Openingstijden van dinsdag
tot en met zaterdag,
van 10.00 uur tot 17.00 uur
en op zondag van 11.00 uur
tot 17.00 uur.
Gorcums Museum,
Grote Markt 17 in Gorinchem,
tel. 0183 - 63 28 21, e-mail:
gorcums.museum@freeler.nl
In het Gorcums Museum richt
gastconservator Trans
Leidelmeijer (bekend van het tv-
programma Tussen kunst en
kitsch) de tentoonstelling over
reclamekunstenaar Jan Tavies
in. Behalve affiches - waarvan
sommige met het ontwerp - zijn ook tijdschriftomslagen,
menukaarten, advertenties en kofferetiketten te zien. Curieus
is een bronzen presse-papier in de vorm van een expressionis
tische mannenkop, die Lavies in zijn jonge jaren ontwierp.
Leidelmeijer brengt de kleurrijke en gestileerde affiches en ander drukwerk
tot leven door ze met kunst- en gebruiksvoorwerpen uit de jaren dertig te
combineren. Zo wordt het affiche voor het Pelikaan-comité tentoongesteld
samen met voorwerpen die betrekking hebben op de bijzondere vlucht van de
Pelikaan. Dit vliegtuig, een Fokker F XVII, maakte in 1933 een postvlucht
naar Batavia. Deze vlucht van de KLM vond rond kerst en oud en nieuw
plaats en werd in wereldrecordtijd afgelegd. Op de tentoonstelling zullen
onder andere een model van de Pelikaan, een poststuk uit die tijd en een
pelikaan van aardewerk naar ontwerp van Jan Schonk te zien zijn. Bijzonder
is ook een stoel die nog van een van de piloten is geweest. Een stoel met snij
werk van pelikanen in rug en armleggers.
Bij affiches van stoomvaartmaatschappijen toont Leidelmeijer scheepsmodel
len en voorwerpen afkomstig van die schepen. Een stoel van Lion Cachet,
een wandreliëf van een Balische vrouw in brons van Lambertus Zijl en een
verkleind model van een beeld van een Javaanse danseres van Theo Vos voor
de Dempo. Een hoogtepunt uit Lavies' Indische periode (1925-1932) is het
affiche voor de KNILM, waarop een vliegtuigje boven een sawah vliegt.
In deze affiches weet hij de sfeer van de jaren twintig en dertig in
Nederlands-Indië goed weer te geven. De affiches voor automerken, pasar
malems en hotels worden gekenmerkt door grote, kleurrijke vlakken en gesti
leerde, elegant geklede mensen die onder andere in open auto's door berg
achtige landschappen rijden. Zijn affiches zijn vaak anekdotisch, humoristisch
en erotisch gekleurd. Het affiche voor de Sailor-vulpen waarop een olijk kij
kende matroos met een gigantische vulpen tussen zijn benen over de woelige
wateren scheert, spreekt voor zich. Dit affiche combineert Leidelmeijer op de
tentoonstelling met een Franse art deco beeldengroep van drie matrozen van
keramiek.
Lavies' werk verleidt de ogen door hun kleur, vorm en lijngebruik. Zijn affi
ches verleiden tot het kopen van het product en de afbeeldingen zelf hebben
vaak een erotiserend element. Voor liefhebbers van art deco, voor liefhebbers
van grafische kunst en affichekunst, en voor geïnteresseerden in Nederlands-
Indië is deze tentoonstelling een must. Laat u verleiden door de affiches van
Jan Lavies.
Speciaal voor Moesson-lezers geeft Frans Leidelmeijer op woensdag 21
augustus een rondleiding door de tentoonstelling van Jan Lavies.
Geïnteresseerden kunnen zich van te voren opgeven bij het Gorcums
Museum.
47 ste jaargang - nummer 1 - juli 2002
29