Menu
voor
tegendraads kerdenl
Leen
door Esther Captain
Op 15 augustus vindt op veel
plaatsen in Nederland de
jaarlijkse herdenking van de
Japanse capitulatie plaats. De
vraag wie en op welke wijze er
moet worden herdacht heeft
Indische Nederlanders in de
afgelopen decennia behoorlijk
beziggehouden. Drie van hen
komen in het Indisch Huis
aan het woord: Lilian Ducelle,
bedenkster van het 'bevrij
dingsgerecht', Gerard van der
Schuyt, gooier van het 4ei van
Lubbers' en G ilius
Grutterink, die dit jaar een
voordracht zal uitspreken tij
dens de herdenking bij het
Indisch Monument.
In Moesson werd in de jaren zeventig
en tachtig hevig gediscussieerd over
de vraag of er een eigen herdenkings
dag voor Indische Nederlanders
moest komen. De officiële viering
van bevrijdingsdag op vijf mei werd
bekritiseerd, omdat deze datum niet
het einde van de oorlog in Azië mar
keerde. Zo schreef een lerares: 'Ik ga
aan de minister van onderwijs aange
tekend schrijven, dat ik op vijf mei
géén vrijaf wil. Onder opgave van
redenen vraag ik de sleutel van de
school en "werk", al moet ik de vloer
boenen!' Een abonnee liet weten al
24 jaar te vlaggen: 'Vermoedelijk als
enige in Slotermeer. De buren weten
nu wat het voor ons betekent. In het
begin heb ik slechts verteld dat het
om een blijde gebeurtenis ging. Zo
zet je mensen aan het denken.' Een
ander schreef: 'Ik herdenk 't op mijn
eigen manier. Door 's avonds zeven
soorten bloemen te strooien op een
viersprong. Doe je het overdag, dan
Gerard
■van der
Schuyt
"iM 'toen
vroeger'.
zijn de
bloemen in
vijf minu
ten platge-
reden. Ja,
misschien
ben ik wel
raar, zoals
vele dorps
genoten
denken,
want ik ben
Indisch
nietwaar?
Dus vreemd!'
Recept van restanten
De spil van deze discussie was jour
naliste Lilian Ducelle. Zij deed ver
slag van de honderden brieven die
over de eigen bevrijdingsdag op de
redactie waren gearriveerd. 'Bijna
zonder uitzondering is men er vóór,
een paar tegens en een paar twijfe
laars,' aldus Ducelle. Wat haar het
meeste trof was dat uit de vele reac
ties bleek dat Indische Nederlanders
15 augustus al jaren in stilte en op
hun eigen manier herdachten. Tevens
spoorde Ducelle de dames onder
de abonnees van Moesson aan om
suggesties in te sturen voor een goed
koop, smakelijk, maar vooral eenvou
dig 'bevrijdingsgerecht'. Dat kon op
15 augustus worden gegeten 'als een
onzichtbare draad van saamhorigheid
tussen alle mensen uit Indië'. Het
resulteerde onder meer in recepten
voor omelet met groenten, tahoe
taotjo, ratjetoe en een recept geba
seerd op restanten vlees en tahoe,
gecompleteerd met tomaat, paprika,
bawang daoen en lombok. 'Eten met
warme rijst, voedzaam, eenvoudig,
seger! In een wip klaar. Hoeft geen
vlees als ister niet. Ook lekker zon
der,' aldus de brievenschrijfster.
Tegendraads
Acties van tachtigjarige Gerard
('Gerrit') van der Schuyt, ex-krijgs
gevangene en gepensioneerd leraar
aardrijkskunde, sprongen meer in het
oog. In 1991 gooide hij een ei naar
premier Lubbers tijdens de herden
king bij het Indisch Monument te
Den Haag. Twintig jaar eerder wierp
Van der Schuyt een steen naar de
limousine waarin de Japanse keizer
Hirohito werd vervoerd, die in 1971
een bezoek aan Nederland bracht.
Onvrede met het beleid van de
Nederlandse regering bracht Van der
Schuyt tot deze daden. Minder
bekend zijn diens inspanningen om
zijn omgekomen kameraden in het
houthakkerskamp Linson te herden
ken. Van der Schuyt was hier tijdens
de aanleg van de Birma-Spoorweg te
werk gesteld. Eind jaren negentig
bracht hij viermaal een bezoek aan
Thailand en woonde hij de herden
king op 15 augustus bij. Niet tevre
den met de gang van zaken tijdens
de herdenking (er was een gerafelde
Nederlandse vlag en de beoogde
kranslegger was volgens van der
Schuyt 'ongeschoren en shabby
gekleed') ijverde Van der Schuyt,
eenmaal terug in Nederland, bij tal
van instanties voor een meer gepast
protocol.
Lilian Ducelle en Gerard van der
Schuyt zullen bij de herdenkingsbij
eenkomst aan de tand gevoeld wor
den over de ingrediënten van
tegendraads herdenken en de beteke
nis van protocollen. Ook komt de
zeventienjarige Gilius Grutterink aan
het woord. Hij is leerling van het
Vrijzinnig Christelijk Lyceum te Den
Haag en zal een voordracht uitspre
ken tijdens de officiële herdenking bij
het Indisch Monument. Grutterink,
zoon van schrijfster en columniste Jill
Stolk, zal ingaan op de betekenis van
herdenken voor de jongere genera
ties.
Menu voor tegendraads herdenken
onder leiding van Fridus Steijlen (indo-
nesianist bij het Koninklijk Instituut
voor de Taal-, Land-, en Volkenkunde)
en Esther Captain historica en staflid
van het Indisch Huis) in het Indisch
Huis te Den Haag, donderdagavond
15 augustus om 19.30 uur.
Toegang 5, reserveren:
070 - 346 26 16.
47 ste jaargang - nummer 2 - augustus 2002
21
