Schrijfsters uit het Damescompartiment:
O
Bna Stoh-van Bs heeft drie
meeslepende romans over
haar Indië geschreven. Ma
haar deh nut Het geurend goud
van Banda 1Q8Q) verscheen
m 1QQ2 De stille roep van
In sulmde. Vorig jaar verscheen
haar derde hoek Paradijs van
porselein. Br zijn plannen om
de trilogie homend najaar
gehandeld uit te geven, kna
Stoh-van Bs: 'Mijn romans
bevatten autobiografische ele
menten verweven met levens
verhalen van anderen.'
door Vilan van de Loo
p een avond waren de
oudste Engelse echtparen
niet aanwezig in
Hellendoorn. Alleen de vrijgezellen,
die zelf nog niet zo lang geleden
waren uitgezonden naar Soerabaja
waren er, om hun avond door te
brengen bij een drankje en wat gezel
lige muziek. Frank Bakker vroeg Eva
ten dans en ze begaven zich naar de
dansvloer waar juist de Tennesee
Walz gespeeld werd.(...)
"Goed zo! Jullie kunnen er wat van!"
riep Ralph enthousiast. "Eén keer in
mijn leven heb ik nog eens iemand
zo soepel en muzikaal zien dansen!
Dat was in Malang, waar een
Hollands plantersfeest werd gegeven.
Daar ontmoette ik de administrateur
van een koffieonderneming in de
bergen. Hij was een Indischman en
danste met zijn eveneens gekleurde
echtgenote. Zoiets lichtvoetigs heb ik
nog nooit eerder gezien! Misschien
lag het wel aan hun gemengde bloed,
dat weet ik niet, maar het was een
waar genot om naar te kijken!"
Kna als jong
meisje in
Malang,
1939.
Met een korte hoofdbeweging schud
de ze [Eva, VL] het blonde haar naar
achter en zei zacht, maar duidelijk
verstaanbaar voor iedereen:
"Gentlemen! Toevallig ben ik ook
van gemengd bloed. Maar ik schaam
me er niet voor!"
Het was of er een bom ontploft was.'
Racisme en de trots op de eigen
afkomst: het zijn moeilijke onderwer
pen die Ena Stok-van Es in dit citaat
uit Paradijs van porselein beschrijft.
Ondanks het zware onderwerp dat zij
beschrijft blijft haar stijl luchtig en
haar verteltalent onmiskenbaar aan
wezig. Dat de auteur een grote affini
teit heeft met de wederwaardigheden
van Eva Hogedoorn, is in de roman
duidelijk merkbaar. Hoe kan het ook
anders? Eva's verhaal is grotendeels
het verhaal van Ena Stok-van Es ver
weven met fictie en andere levensge
schiedenissen.
Jeugdherinneringen
Ena Stok-van Es (1918) werd als
dochter van de arts Charles van Es
en Elisabeth Ferguson geboren in
Semarang. Als jong meisje hoorde ze
vaak hoe romantisch de ontmoeting
tussen haar ouders was geweest. Zij
ontmoetten elkaar aan boord van het
schip naar Indië. De beeldschone
Elisabeth keek naar het benedendek.
Op hetzelfde moment keek daar de
Indische KNIL-arts Charles omhoog.
Het was liefde op het eerste gezicht.
Ena heeft veel meer verhalen over
haar jeugd in Indië. Haar vroegste
herinnering heeft ze van toen ze nog
Ena Stok-van Es.
een baby was: 'Daar praat ik eigenlijk
niet graag over, omdat ik weet dat
mensen in Holland snel ermee spot
ten. In Indië is zoiets heel gewoon.
We woonden toen in een huis waar
iets mee was. Ik was nog jong, zo'n
elf maanden, maar ik herinner me
dat er op sommige nachten een don
kere verschijning aan mijn bedje
kwam. Een geest. Angstaanjagend
voor het kind dat ik was. Op mijn
gekrijs kwam mijn moeder dan snel
en wat ze deed, weet ik niet, maar de
verschijning verdween. We gingen
dus verhuizen en in ons volgende
huis bleef het rustig.'
Ena Stok-van Es vervolgt: 'In 1932
werd ik naar Nederland gestuurd; in
Den Haag volgde ik de H.B.S. Maar
ik voelde me heel eenzaam in dit land
en was blij toen ik later weer thuis
kon komen. Ik heb nog een
Schoevers-opleiding gevolgd voor
particuliere secretaresse en ik heb een
tijd in Londen gewoond voor de taal.
Daarna ben ik vanwege de oorlogs
dreiging weer snel terug naar Indië
gegaan. In Soerabaja kwam ik op een
Engels kantoor te werken. Ervaringen
uit die tijd heb ik verwerkt in Paradijs
van porselein. En de oorlog...' Ze
zwijgt, zonder bitterheid. Wat valt er
werkelijk over te zeggen?
Inaiscn-zijn
Deftige literaire aspiraties heeft Ena
Stok-van Es niet. Tijdens een lezing
vorig jaar op de Pasar Malam Besar
vertelde ze dat ze haar boeken vooral
voor haar kinderen schrijft. 'Ik schrijf
om mijn kinderen te vertellen wat
Indisch-zijn voor mij betekende en
betekent. Dat staat er allemaal in.'
Pas toen de kinderen ouder waren, is
ze begonnen met schrijven: 'Ik was
moessQn
32
