Hit a Stok-van Es (1918)
PARAD
Ena Stok-van Es
Paradijs van porse
lein (2001).
ongeveer 75 jaar toen ik begon. Dat
ik kón schrijven, wist ik niet eens.
Maar als je eerste boek drie herdruk
ken beleeft, zegt dat toch wel iets,
denk ik.'
Dat eerste boek was Het geurend goud
van Bandade geschiedenis van haar
grootmoeder die in het boek Anita
van Eek heet. Voor dit boek heeft
Ena Stok-van Es veel research
gedaan. Een verhaal gebaseerd op
herinneringen en foto's was mooi,
maar ze wilde wel dat alle feiten
klopten.
'Mijn oma had wel indringende ver
halen verteld, maar ik was toen een
klein kind. Haar leven zoals ik dat
beschreven heb, speelde zich af in de
late negentiende eeuw. Om daarvan
een duidelijk beeld te krijgen, heb ik
veel moeten naslaan in boeken. Aan
een kind van tien vertel je natuurlijk
niet alles. Later ben ik naar Banda
gegaan. Daar heb ik van een man in
47 ste jaargang - nummer 2 - augustus 2002
een prauw twee oude porseleinen
borden van de familie Hoeke
gekocht. Mijn familie. Later krijgen
mijn kinderen die borden.'
Porselein paradijs
Haar tweede boek, De stille roep van
Insulinde, speelt zich voornamelijk af
in het Borneo van de jaren twintig.
Het derde deel van de trilogie was
Paradijs van porselein. Het boek
schetst het contrast tussen het voor
oorlogse leven en de tijd onder de
Japanners. Deze tegenstelling komt
ook terug in de titel van het boek.
Ena: 'Kort voordat mijn man gevan
gen werd genomen, had hij me een
porseleinen beeldje van Adam en
Eva gegeven. Op de juiste plekjes
was een mooi vijgenblad aange
bracht. Het stond bij ons in
Soerabaja op de piano. Maar ons
huis werd direct na de bezetting in
beslag genomen door de Japanners.
Toen ik mijn huis inging, kwam daar
opeens een half aangeklede Japanner
op sloffen uit de slaapkamer stap
pen.'
In het boek vertelt Ena over deze
onaangename verassing: 'Eva's hart
bonsde hevig. O, hemeltjelief, als hij
het alsjeblieft maar niet laat vallen!
flitste het door haar hoofd.
Misprijzend schudde hij het kaalge
schoren hoofd, siste tussen zijn tan
den en spreidde met een tergend
lachje zijn vingers uiteen. Het beeldje
viel kletterend op de tegels en spatte
aan diggelen.'
Een onheilspellend voorteken.
Eva komt uiteindelijk terecht in een
bersiapkamp in Malang. Na een ver
schrikkelijke bootreis van Semarang
naar Batavia gemaakt te hebben ver
trok ze naar Nederland.
'Hier werden we natuurlijk met open
armen ontvangen,' zegt Ena ironisch.
'Nu ja, soedah. Misschien schrijf ik
daarover in mijn volgende boek. Een
titel heb ik al: Vriendelijk vaderland
Roe mi
Wanneer de vierde roman in deze
half-autobiografische cyclus ver
schijnt, is onzeker. Ze gaat eerst een
ander boek schrijven. In haar Haagse
appartement werkt ze nu aan een
boek over Roemi. Een Indonesisch
meisje dat door een Europese familie
werd opgenomen. Zij kreeg onderdak
en een opleiding. Maar ze wilde niet
trouwen, omdat ze zich verplicht
voelde om voor de familie te blijven
zorgen. Een gegeven uit het Indische
verleden: 'Ik heb Roemi gekend,' zegt
Ena Stok-van Es. Over het boek-in-
wording wil ze verder niets zeggen.
Haar typemachine staat klaar.
Damescompartiment Online
Meer lezen over Ena Stok-van Es en
andere schrijfsters over Indië?
Bezoek dan het Damescompartiment
Online op
www. darnescompartiment. n l
Wilt u Vilan schrijven, dan kan dat
ook: postbus 11082,
2301 EB Leiden.
