geld gestoken in een project om de
sterfte onder kraamvrouwen en
baby's in een afgelegen gebied terug
te dringen. Geld om lokale voorlich
ters en medisch personeel naar de
dorpen te sturen was er niet.
Omgekeerd was de afstand van de
dorpen naar het streekziekenhuisje te
groot om vrouwen die moeten beval
len er op üjd naartoe te krijgen. Met
het vertrek van die NGO (non-gou
vernementele organisatie) stortte de
voorlichting in. Het Oost-Timorese
ministerie van gezondheid durfde de
financiële verplichting van de
gezondheidsvoorlichters niet op zich
te nemen. Op deze manier wordt het
werk van de afgelopen jaren tenietge
daan.
Politiek
Politiek gezien is het niet stabiel in
Oost-Timor. De voormalige guerril
lero's moeten nu het leven van
democratische poliüci gaan leiden.
De grondwetgevende vergadering,
waarin het voormalige verzetsfront
Fretilin domineert, heeft de parle
mentaire democratie gekozen als
regeringsvorm. Voor de president is
voornamelijk een ceremoniële funcüe
weggelegd. Begin april werd oud-
Fretilin- en guerrillaleider Xanana
Gusmao met ruim viervijfde meer
derheid tot president gekozen.
Gusmao heeft kwaliteiten die hem
geschikt maakten tot guerrillaleider:
doortastend, onconventioneel en in
staat om mensen aan zich te binden.
Deze eigenschappen zitten zijn presi
dentiële taken echter in de weg. Voor
zijn nieuwe funcüe zijn geduld,
bereidheid tot overleg en berusting in
constitutionele beperkingen gewenst.
Xanana Gusmao zou door zijn cha
risma de belangrijke symboolfunctie
van de president van een nieuwe
staat met verve kunnen vervullen.
Maar de voorbije maanden heeft hij
meer dan een ceremoniële rol voor
zichzelf opgeëist. De grondwet staat,
bijvoorbeeld, de president vetorecht
in een beperkte, specifieke gevallen
toe, maar Gusmao heeft al laten
weten er vaker gebruik van te willen
maken. Het eigengereide optreden
van Xanana heeft de afgelopen
maanden veel kwaad bloed gezet bij
andere politici, waaronder uit het
Fretilin.
F? uil enlandse steun
Oost-Timor dreigt in een vicieuze cir
kel te komen: door armoede geen
belastingopbrengst, door een lage
belastingopbrengst geen geld voor
sociale voorzieningen, hierdoor een
verarmde, verzwakte en ongeletterde
bevolking en dus een gebrek aan eco
nomische productie. Het gevolg hier
van is nog lagere belastingopbrengsten.
Om de cirkel van armoede te doorbre
ken hebben de Oost-Timorezen ver
trouwen in de toekomst en financiële
zekerheid nodig. Het buitenland, en
vooral Europa, kan een belangrijke rol
spelen bij het verlenen van politieke en
economische steun. Oost-Timor krijgt
een stroom van opbrengsten uit olie en
donorgelden, maar het risico van cor
ruptie is levensgroot. Temeer omdat de
democratische mechanismen om poli
tici in toom te houden nog zwak zijn.
Europa kan puttend uit eigen ervaring
steun bieden bij andere politieke kwes
ties. Zo kan aangegeven worden hoe
met meertaligheid of het ontbreken
van een taal die door iedereen wordt
gesproken om te gaan. Ook in de
berechting van personen die de men
senrechten schenden, heeft Europa
kennis die de jonge republiek hard
nodig heeft. Het ontwikkelen van een
democratische traditie in Oost-Timor
kost tijd. Daarom is langdurige
Europese steun voor die Timorese
partijen die democratisch willen bestu
ren van belang.
De foto's zijn afgelopen mei gemaakt
door Marian Klamer. Zij werkt aan
de Letterenfaculteit in Leiden en is
bezig met een project genaamd
Taalvariatie in Oost-Indonesië en
Oost-Timor.
47 ste jaargang - nummer 2 - augustus 2002
43
