Voor Moesson las René Wassing het hoek Traditional Weapons of thé
Indonesian Archipelago. Een fraai geïllustreerde encyclopedie over
Indt
onesische wapens, waar je wel even voor moet gaan zitten.
door René Wassing
Het boek van Albert G. van
Zonneveld Traditional Weapons of the
Indonesian Archipelago getuigt van een
deskundige, moderne aanpak. De
schat aan ervaring en kennis over dit
specialistische onderwerp is gebaseerd
op dertig jaar onderzoek. Hoe moest
dit heterogene materiaal zodanig geor
dend, beschreven en vormgegeven
worden, dat het ook voor een wijdere
kring van belangstellenden toeganke
lijk is? In een gezamenlijke inspanning
van auteur, vakfotografen, vormgevers
en verzamelaars is deze fraai geïllus
treerde encyclopedie tot stand geko
men. Het boek omvat een tekst van
160 bladzijden, met meer dan 650
kleine en grote kleurenfoto's, aange
vuld met tientallen detailtekeningen.
Een duidelijke tweedelige overzichts
kaart van het Indonesische eilandenrijk
maakt het geheel compleet.
De integrale alfabetische rangschik
king van de inheemse benamingen van
wapens en bijbehorende uitrustingen,
vormt de leidraad van het boek. Er
staan strijdwapens in maar ook land-
bouwwapens, zoals sikkels (arit)
Wapens voor jacht en visvangst staan
niet in het boek evenals oorlogsdeco
raties en insignes. Het geografische
gebied valt grotendeels samen met
het huidige Indonesië als etnografisch
studieveld. Zo is Papua, dat etnisch
tot Melanesië wordt gerekend, niet
vertegenwoordigd. Serawak daarente
gen, hoewel staatkundig een deel van
Maleisië, is wel inbegrepen, omdat
het etnisch bij Kalimantan aansluit.
Binnen dit kader is een gedetailleerd
classificatiesysteem ontworpen. Met
behulp van een theoretisch model
van diagrammen wordt een aantal
kenmerken van de blanke wapens in
een overzicht herleid tot 75 groepen.
Het uitgangspunt is de vorm van het
lemmet. Bepalend voor het juiste
wapentype zijn de scherpe snede, de
botte rug en de vorm van de eind
punt. Iedere groep heeft een eigen
typologie. Aan de hand van een voor
beeld wordt verduidelijkt hoe het
opzoeksysteem werkt. Het klinkt alle
maal erg ingewikkeld en in feite is dat
ook zo. Je moet er wel even voor gaan
zitten. De vele documentatiefoto's
vormen hierbij een onontbeerlijke rug
gesteun.
Uit historisch archiefmateriaal en oude
reisbeschrijvingen - tot aan recente
publicaties over de periode van 1811
tot 2000 - zijn de achtergrondgegevens
geput. De voorwerpen zijn voorname
lijk afkomstig uit het Rijksmuseum
voor Volkenkunde te Leiden (met inbe
grip van het voormalige Etnografisch
Museum van de Koninklijke Militaire
Academie Breda), aangevuld met
waardevolle stukken uit privé-bezit van
verzamelaars. Al met al een indrukwek
kende hoeveelheid en diversiteit, zon
der dat er een absolute volledigheid is
nagestreefd.
Gelukkig is bij grensgevallen het strikte
functionele principe (geen jachtwa
pens) in de praktijk niet consequent
volgehouden. Zo is de sumpitan (blaas
roer) in de eerste plaats een jachtwapen
met kleine pijltjes voor vogels en klein
wild, al zal de aangehechte speerpunt
incidenteel wel bij gevechten zijn
gebruikt. Dit geldt ook voor de saram-
pang, een meerpuntige visspeer met
Wapen i ndeling'
Grensgevallen
