Veranda woonhuis Han Tiauw Tjong met zijn bewoners, Semarang (1932).
een gebouwencomplex van enige
miljoenen guldens. Dit stelde Liem
gelukkig weer in staat zijn eigen
architectenbureau te openen aan de
Djalan Lembang. Na de onafhanke
lijkheid van Indonesië kreeg Liem
veel opdrachten voor grootschalige
projecten met een openbaar karakter.
Deze gebouwen vergden een andere
aanpak dan Liem tot dan toe was
gewend. Zijn stijl werd veel soberder
en strakker, en de decoraties veel
minder. Alleen het spel van heldere
lijnen en het ritme van kolommen of
zonweringselementen waren zijn
belangrijkste uitdrukkingen. Andere
grote opdrachten waren die voor het
Mond- en Klauwzeer Instituut in
Soerabaja, het hoofdgebouw van het
Virus Instituut in Bogor. En, in
1962, het Zenuwlijders Instituut in
Ambon-stad. Paviljoens met een
symmetrische gevelindeling en met
alleen horizontale en verticale ele
menten, waardoor een rustige uitstra
ling ontstond. Andersoortige
projecten waren drie sportstadions,
die op de Medan Merdeka in Jakarta,
het sportstadion te Medan en die in
Palembang. Maar ook het kantoorge
bouw voor de Chinese Kamer van
Koophandel in Jakarta en de univer
siteit van Menado geven blijk van de
eenvoud van lijnen en vlakken.
Modernisme en traditie
De ontwerpen die Liem Bwan Tjie
heeft gemaakt tijdens zijn periode in
Jakarta waren uiterst functioneel,
sober en rechtlijnig van karakter.
Voor de rijk gedetailleerde gebouwen
en de decoratieve interieurs uit zijn
vooroorlogse periode kreeg hij nau
welijks ruimte. Zijn opvattingen ver
anderden echter niet. Bij alle
soberheid wist Liem iedere keer een
verrassend geheel te creëren van lij
nen, vlakken en ruimten dat opvalt
door eenvoud en harmonieuze ver
houdingen.
Door de omstandigheden in
Indonesië, werden veel van zijn pro
jecten slechts gedeeltelijk of helemaal
niet uitgevoerd. Als ze wel uitgevoerd
werden, werden regelmatig zonder
zijn toestemming wijzigingen aange
bracht. Omdat Liem Bwan Tjie bij
grote opdrachten meestal geen zeg
genschap had over hoe de aannemer
het werk uitvoerde, stond hij vaak
machteloos. Een respectabel aantal
werken getuigt echter nog steeds van
Liem's unieke plaats in de
Nederlandse architectuur, die aan de
ene kant aansloot bij de vernieuwin
gen in de Nederlandse modernisti
sche architectuur, en aan de andere
kant bij een eeuwenoude Chinese
traditie.
Liem Bwan Tjie [1891-1966]
Westerse vernieuwing en oosterse traditie
door Judie den Dikken
BONAS: 144 pag. (paperback)
ISBN 90 76643 14 8
Prijs 16,50
Bwan Tjie
47 ste jaargang - nummer 3 - september 2002
41
(1891-1966)
