J
Goenawan Mohamad
tijdens Winternachten
in Den Haaf.
Foto: Serge Ligtenberg.
Vanaf 1995 gaf AJI een eigen maand
blad uit. Aanvankelijk richtte dit blad
zich alleen op journalisten maar groeide
in de loop der tijd uit tot een algemeen
tijdschrift, Independen. Het blad, officieel
verboden door minister Harmoko, werd
op een gegeven moment zelfs gelezen
door leden van het parlement.
Goenawan Mohamad schreef regelma
tig voor het tijdschrift. Zo zette hij zijn
vaste column 'langs de kantlijn' voort in
Independen. Ook zorgde hij voor een
47 ste jaargang - nummer 4 - oktober 2002
belangrijk deel van de financiering van
het blad.
Maar Goenawan Mohamad streed niet
alleen ondergronds voor een vrije pers.
Zo daagde hij eind 1994 de
Indonesische staat voor het gerecht
omdat het besluit de verschijningslicen
tie van Tempo in te trekken niet terecht
was. De rechtszaak die zo'n drie maan
den in beslag nam had een sensationele
uitkomst. Goenawan Mohamad werd in
het gelijk gesteld. De staat had verloren.
Nog nooit eerder had iemand
in Indonesië een rechtszaak
tegen de staat gewonnen.
Goenawan Mohamad kon zijn
oren niet geloven; 'It's going to
be unbelievable, they must be
kidding.' Ook in hoger beroep
won hij de zaak. Een belangrij
ke morele overwinning. De
Hoge Raad, een instituut dat er
bekend om stond te dansen
naar de pijpen van de regering,
moest er aan te pas komen om
het besluit van het administra
tief hof ongedaan te maken.
In 1995 richtte Goenawan
Mohamad het Instituut voor
Vrije Informatiestromen (ISAI)
op. Op dit instituut leidde hij
jonge journalisten op. Verder
fungeerde het ISAI als dek
mantel voor veel activiteiten
van AJI. Hij gaf hier de jonge
journalisten, zijn voornaamste
bron van inspiratie, de ruimte
om zich te kunnen ontplooien.
De val van Soeharto in 1998
heeft voor veel veranderingen
gezorgd in de Indonesische
pers. De pers is vrij te schrijven
waarover zij wil en verschij
ningslicenties bestaan niet
meer. Maar de strijd is nog
zeker niet gestreden. De pers is
inmiddels vrij maar onafhanke
lijk is ze nog zeker niet te noe
men. Veel media zijn nog
steeds in handen van grote
conglomeraten waarvan de lei
ders veelal een hoge politieke
functie vervullen. Indonesische
kranten en tijdschriften zijn nog
steeds te vaak een instrument van groe
peringen die bepaalde politieke doelen
nastreven. Veel media schrijven niet om
het belang van de lezer te behartigen
maar om de belangen van de aandeel
houders zo goed mogelijk in het oog te
houden. De strijd van Goenawan
Mohamad is nog maar ten dele gestre
den. Hijzelf is inmiddels moegestreden,
maar hij heeft een jonge generatie ach
tergelaten die klaar is om de fakkel met
verve van hem over te nemen.
