Margaretha Ferguson (1920-1992)
Schrijfsters uit het Damescompartiment:
'Het klinkt misschien plat -
maar ik voel me zo ver
scheurd. Ik wil niet zijn wie
ik ben; niet joods, niet
rooms, niet Hollands, niet
Indisch - alles alleen maar
gedeeltelijk. Nergens
voel ik mij werkelijk thuis.
Ik ben een wortelloos per
soon: nooit geworteld
geweest. Thuis bij mijn
ouders niet; in Indië niet;
in Indonesië niet - overal
waren kloven, afstanden.'
Dat zei de romancière en
journaliste Margaretha
Ferguson tegen Ischa
Meijer in een interview voor
Vrij Nederland in 1985.
Ontworteld zijn, het klonk
haast als een
verontschuldiging voor een
verscheurd leven. Maar wie
haar geschiedenis kent zal
verbaasd de wenkbrauwen
optrekken. Hoe kan dat,
zo wankelend zijn en toch
zulke uitgesproken opinies
hebben?
door Vilan van de Loo
'Het is zes uur in de ochtend. Om
half twaalf gisteravond kwam het
vliegtuig in Jakarta aan. Met mijn als
altijd te omvangrijke en te onhandige
bagage perste ik me door een smal
gangetje, met moeite opengelaten
door dicht opeen gedrukte afhalers
en toeschouwers. We bevonden ons
in een warme, ietwat benauwde maar
ook kruidige geur. Ik stapte in een
taxi. Met het pasar-Maleis uit mijn
koloniale jeugd kan ik me goed
verstaanbaar maken. Ben ik al eerder
in Indonesië geweest? vraagt de taxi
chauffeur onder de rit (wat is het
hier stil en donker, de wegen zijn
breed, hee, is dit niet het
Waterlooplein? ontwaar ik in die
grote schaduw niet de vertrouwde
vorm van de kathedraal?)
"Ja,"zeg ik, "ik heb hier achttien jaar
gewoond. Ik ben als meisje van
negen jaar gekomen, en gebleven tot
na het Jappenkamp. Tijdens de inter
nering is mijn dochter geboren, in de
Indonesische kliniek Budi
Kemuliaan, bestaat die nog?"
Ja, die bestaat nog.'
Een veelzeggend fragment uit het
eerste hoofdstuk van Nu wonen daar
andere mensen. Terug op Java (1974).
Dit boek heet een reisverslag te zijn.
Het is meer dan dat. De titel her
bergt verlangen en afstandelijkheid.
De hoofdstukken zijn geschreven
door een vrouw die Batavia zoekt in
Jakarta, Indië in Indonesië, en haar
herinneringen in het heden. Veel
boeken zijn zo: de weemoedlitera-
tuur. Maar in Fergusons werk is ook
iets anders te vinden. Haar begrip
voor de Indonesiër in de overgangs
tijd van Indië naar Indonesië. Niet
iedereen deelde dat begrip.
Margaretha Dorothea Wigerink werd
moessQn
SoeUarno
