Meestal krijgen winnaars meer aandacht dan verliezers. Zo
ook in de geschiedenis. Mas Soetardjo, lid van de Volksraad,
stelde al in 1936 een conferentie voor waarin Indië als zelf
standige staat binnen het Koninkrijk der Nederlanden zou
fungeren. Zijn voorstel werd afgewezen.
Proefschrift over Mas Soetardjo Kartohadikoesomo
door Wim Manuhutu
Waar het Nederlands-Indië en de
dekolonisatieperiode betreft, behoren
diegenen uit de Indonesische elite die
voor samenwerking met de
Nederlanders kozen - de coöperatie
ve nationalisten - en de federalisten
tot het verliezende kamp.
Het is daarom des te sympathieker
dat N.G.B. Gouka zijn proefschrift
wijdde aan de petitie Soetardjo.
Soetardjo, lid van de Volksraad, stel
de samen met enkele anderen in
1936 een conferentie voor waarin
over de toekomst van Nederlands-
Indië binnen rijksverband zou wor
den gesproken.
Mas Soetardjo Kartohadikoesomo
was een typische representant van de
Javaanse ambtsadel, de priyayi, die als
het inheemse Binnenlandse Bestuur
(BB) de schakel vormde tussen het
Europese bestuur en de bevolking.
Door die tussenpositie kreeg de priy
ayi van nationalisten vaak het verwijt
dat ze niet genoeg hart hadden voor
de nationalistische zaak. Een organi
satie als Boedi Oetomo (Schone
Streven), in 1908 opgericht door stu
denten aan de School Voor Inlandse
Artsen (STOVIA), begon als een cul
turele en sociale organisatie met een
sterk Javaans karakter, maar nam in
een latere fase als gevolg van de poli
tieke ontwikkelingen het doel van een
onafhankelijk Indonesië over.
Soetardjo was als voorzitter van een
plaatselijke afdeling actief in Boedi
Oetomo.
C arrière
Na zijn studie aan de Opleiding Voor
Inlands Ambtenaar (OSVIA) te heb
ben afgerond, besteeg Soetardjo
vanaf 1911 de carriereladder van het
inheemse BB. Hij toonde zich een
talentvol ambtenaar, en mocht in
1919 de bestuursschool in Batavia
volgen. Ondanks enkele hobbels bleef
Soetardjo's ster rijzen en werd hij in
1928 benoemd tot patih van Gresik
moessQn
1 Een Hollandse
misser
