boven,' zegt de tijger tot zijn vriend.
Maar deze durft niet.
De tijger klimt zelf naar boven en
trekt aan de karbouw. Dan valt de
plank waarop hij stond naar bene
den, en de tijger valt in een haag van
speren. De man gaat verschrikt naar
huis. Wanneer hij de volgende och
tend wakker wordt lijkt het weer of
hij alles maar gedroomd heeft. Maar
dan hoort hij dat er bij Pondok een
tijger in de val is gevangen. Daarna
besluit hij nooit meer een vriend
schap met een tijger aan te gaan.
Bekend fenomeen
Ook buiten Keluru is het onderhou
den van een tijgervriendschap een
bekend fenomeen. Hoe groot het
aantal mensen is dat zo'n relatie
onderhoudt, valt moeilijk te schat
ten. Het lijkt, alsof alle mensen die
zichzelf dukun-kwaliteiten toeschrij
ven, ook een tijgervriendschap koes
teren.
De zoektocht naar tijgerverhalen
bracht mij naar Pulau Tengah, een
dorp aan de zuidwest oever van het
Meer van Kerinci, een uur lopen
van Keluru. Het dorp bleek een
rijke traditie aan tijgerverhalen te
bezitten. Men had ons verteld dat er
een man woonde, die in onze aan
wezigheid zijn tijgervriend zou roe
pen. Maar zoals ik al gewend was,
deinsde hij daarvoor op het laatste
moment terug. Wel vertelde hij hoe
hij aan zijn vriend kwam. De con
text waarbinnen hij het bovenna
tuurlijke contact kreeg, is van
belang. De man verkeerde al lange
tijd in een vreselijke crisis: een aan
tal familieleden was gestorven of
ernstig ziek, hetgeen aan een betove
ring werd toegeschreven.
Droom
Ook Raidez, een jongen van in de
twintig en afkomstig uit Sungai
Penuh, kwam in contact met de tij
ger. Ik ontmoette hem toevallig in
Padang waar hij studeerde. Hij werd
overvallen door een droom.
'Ik droomde over een oude vrouw
die sirih kauwde en een meisje in de
adat-kleding van Kerinci. De vrouw
had kleding in de kleuren van de tij
ger. De twee wilden mij niet recht in
de ogen kijken en het meisje pro
beerde mij een soort ketting van
geknoopte doeken om mijn nek te
hangen, maar ik wilde dat niet. Ze
hadden ook de kleuren van de tijger,
zwart, geel en rood.'
Raidez werd door de droom veront
rust en vroeg zijn grootmoeder om
raad. Deze vertelde hem, dat in hun
familie de relatie met een tijger
wordt vererfd. Bij de grootmoeder
was het ook zo gegaan; ze had in
dromen verschillende giften aange
boden gekregen; een ring, blouse,
een wikkelrok gestreept in tijgerkleu-
ren. Zij had de giften wel geaccep
teerd en had sindsdien via dromen
contact met de tijger. Ze werd op
zijn rug het bos in genomen en
kreeg aanwijzingen hoe ze bepaalde
ziekten kon genezen.
Raidez wist van deze familiegeschie
denis niets af. Het vervult hem nog
steeds met verbazing, maar, zegt hij,
'na mijn droom moet ik er wel in
geloven.'
De geschiedenissen geven een beeld
van de omstandigheden waaronder
een vriendschap ontstaat en de wijze
waarop zij functioneert. Wat opvalt
is, dat in sommige gevallen iemand
die in een persoonlijke crisis ver
keert, in een droom of visioen con
tact met de bovennatuurlijke sferen
krijgt. Vervolgens claimt de persoon
in kwestie de status van dukun. Het
dukunschap betekent een zeker aan
zien en mogelijkheid tot geldelijk
gewin. In het geval van de visser
hadden zijn ervaringen een afschrik
wekkend effect op de vijanden die
hij blijkbaar in zijn dorp had of ver
moedde. Raidez daarentegen
ambieerde het dukunschap niet. Als
economiestudent in Padang had hij
hiertoe misschien ook weinig reden.
Wat zijn persoonlijke omstandighe
den waren toen zijn droom optrad
weet ik niet, maar de beelden in de
droom laten wel zien hoe de tijger
symboliek wordt verwoord en hoe
diepgeworteld deze beelden zijn.
Duister
Deze vorm van vriendschap heeft
ook een duistere kant. Het komt dan
ook voor dat iemand probeert de
relatie af te houden of, wanneer er al
een relatie is, deze opzegt. De rede
nen, die men hiervoor geeft, ver
schillen. Men wijst op het gevaar dat
het met zich mee kan brengen wan
neer men met een tijger meegaat,
men vindt het te lastig hem steeds
weer te eten geven (wanneer je het
wel eens vergeet kan de tijger onrus
tig worden), of men vindt het niet
passen bij de moderne tijd. Een
andere reden kan zijn dat de vriend
schap 'te intiem' wordt, met alle
gevolgen van dien. Wie te intiem
wordt met zijn vriend gaat zich
steeds meer als een tijger gedragen.
De ziel van de tijger neemt bezit van
de menselijke vriend.
Uit: Het verbond met de tijger
Visies op mensenetende dieren in
Kerinci, Sumatra
door Jet Bakels
CNWS: 378 pag. (paperback)
ISBN 90 5789 047 X
Prijs: 31,76
47 ste jaargang - nummer 5 - november 2002
