Spanish moss
In de film rende een angstig Sneeuwwitje, door de jager gewaarschuwd voor de
boze plannen van haar stiefmoeder, door een griezelig donker bos waar lange
slierten die op een ouwe dweil leken van de kale boomtakken hingen.
door Juul Lentze
Bovendien viel ze ook nog in een kali waar alliga
tors naar haar hapten. Die ellende moet zich in
Florida afgespeeld hebben; de slierten waren zeker
Spanish moss en alligators horen hier thuis.
Wanneer mijn ouders 's avonds naar de stad gin
gen, bleven wij met z'n drietjes thuis onder de
hoede van de baboe anak die vaak de kokki's hulp
moest inroepen om ons zoet te houden. We ren
den rond over de galerij die naar de bijgebouwen
leidde, opzij waarvan twee grote kelengkeng
bomen stonden. Mijn jongste broertje, veel jonger
dan wij, bleef zoet bij de baboe, mijn andere broer
en ik klommen onbevreesd - we waren toch met
z'n beiden in de kelengkeng boom met een wit
tafelkleed over onze hoofden, kreunend als spook
belazer, adoeoeoeh..., adoeoe-
oeh.dit om het ventje de
schrik op het lijf te jagen.
We zouden het, veel minder
onbevreesd, achterwege gela
ten hebben als we in Indië
Spaans mos hadden gekend.
Dat mos maakt alles griezeliger
en hoort helemaal bij spook
verhalen. We groeiden op met
die verhalen en in de mystieke,
tropische atmosfeer daar, zou
Spaans mos volkomen op zijn
plaats zijn geweest.
Spaanse kaard
Spaans mos is niet Spaans en
het is geen mos maar een
epifyt die tot de ananasfamilie (Bromeliaceae)
behoort hoewel het er in de verste verte niet op
lijkt. Vreemd, maar nou ja, wij lijken ook niet alle
maal op elkaar. Het mos groeit tot wel zes meter
lange slierten en drapeert zich sierlijk over de tak
ken van vooral de altijd groene eik, de cipres en de
dennenbomen. Het is een plant die 'van de lucht
leeft' en is dus geen parasiet, maar kan een boom
beschadigen wanneer dunne takken, zwaar bela
den met mos, afbreken.
Het is een prachtig gezicht om een hele laan met
eikenbomen te passeren waar het mos bij meters
van de takken naar beneden hangt. Een plaatje
gelijk bij daglicht, maar wanneer de avond valt
begint het er spookachtig uit te zien. De eiken zijn
dicht bebladerd en donker en het mos wuift zacht
jes in de wind of hangt er doodstil te hangen.
Angstaanjagend. We begrijpen Sneeuwwitjes
paniek heel goed. Spaans mos groeit in het zuiden
van dit land waar het uit het landschap niet weg te
denken is. Maar hoe komt de plant aan zijn naam,
vroegen we ons af. De Indianen in de deelstaat
Louisiana vertelden de eerste Fransen daar dat het
boomhaar was. De Fransen maakten er Spaanse
baard van vanwege de lange baarden waarmee de
Spaanse ontdekkingsreizigers rondliepen. Zo gaat
het verhaal.
Gedroogd mos
Er zijn altijd enttepreneurs onder ons
en met al die kilo's mos die zo maar
van de bomen en de elektriciteitsbedra
dingen hangen, of voor het oprapen op
de grond liggen, waren er een paar die
er een handel in begonnen. Er werden
fabrieken opgericht waar het mos werd
gewassen en gedroogd, dit omdat het
vaak vol zit met onzichtbaar kleine rode
meroetoes die een geweldige jeuk ver
oorzaken. Na dit proces werd het door
gezonden naar het noorden. Het mos
werd vermengd met klei en gebruikt als
bouwmateriaal, pakmateriaal, en om
zitmeubels mee op te vullen. Ook de
zittingen van Henry Ford's auto's wer
den ermee opgevuld. Eerder werd
paardenhaar gebruikt, en ik neem aan
dat het van de staart kwam van het beest. Hoeveel
paarden had men wel niet nodig? Spaans mos was
dus een welkom vervangingsmiddel. Door de jaren
heen verdwenen de fabrieken; de laatste in
Gainsville niet ver hier vandaan, brandde af in
1958 en dat was het einde van Spanish moss voor
commercieel gebruik. Nu genieten we maar van het
kijken naar deze bijzondere plant die er overdag zo
exotisch uitziet en 's avonds zo spookachtig. Ik weet
dat als de kelengkeng boom gedrapeerd was geweest
in Spaans mos, wij er nooit als kreunende spoken in
waren geklommen. Het maakt, wanneer de zon is
ondergegaan, beslist geen helden van kleine kinde
ren en geeft ook volwassenen nog kippenvel.
47 ste jaargang - nummer 9 - maart 2003
21
