Schilderkunst op Bali
Willem Gerard Hofker
vooral van de bewoonsters ervan. Zijn
lichte impressionistisch geschilderde
doeken kon Hofker, mede door de
bewondering voor zijn werk van zijn
Japanse kampcommandant, ook in
gevangenschap blijven maken.
Na de kamptijd keerden de Hofkers
terug naar Nederland, waar Willem aan
de hand van eerder gemaakte schetsen
nog lang 'Indonesische impressies'
maakte.
Ad rien Jean le Mayeur de Merpres
(1880 - 1958)
Wie tegenwoordig Sanur bezoekt, kan
even rust vinden in het Le Mayeur
Museum; het woonhuis op het strand
van de kunstenaar A. J. le Mayeur de
Merpres. Na veel omzwervingen had
deze Belgische schilder zich in 1932 op
Bali gevestigd. In 1935 trouwde hij er
met zijn favoriete model de Legong dan
seres Ni Pollok en samen behoorden ze
tot de attracties van Bali. De K.P.M.
organiseerde excursies naar hun huis dat
helemaal vol hing (hangt) met Le
Mayeurs werken. Pollok danste, er werd
gedineerd en uiteraard kon men het
werk van de meester aanschaffen.
Opvallend in het impressionistische werk
van de colorist Le Mayeur is het spel
van licht en donker, waarmee hij Pollok
afbeeldt. Als Belg kon Le Mayeur tijdens
de oorlog rustig doorwerken om meteen
daarna weer van het beginnend toerisme
te profiteren. Hij bemoeide zich weinig
met zijn collega's en de Balische bevol
king en leefde zoals hij het zelf schrijft
'exclusivement pour mon art' tot zijn dood
(1958) in Brussel.
Tkeo Meier (1908 - 1982)
De in Basel geboren Zwitserse schilder
Theo Meier ontvluchtte al jong zijn
geboorteland. Gauguin was artistiek zijn
grote voorbeeld en dus lag het voor de
hand dat hij zich rond 1930 op Tahiti
vestigde. Zijn verblijf was slechts van
korte duur, want in 1935 vestigde de
schilder zich op Bali.
In het felle expressieve kleurengamme
van Gauguin schilderde Meier in zijn
atelier in Giseh (het oude atelier van
Spies) landschappen, naakten en voor
stellingen uit het dagelijks leven op Bali.
Om iets bij te verdienen ver
kocht Meier aan passerende
toeristen batiks en houtsnijwerk
en erotische tekeningen van zijn
Balische kunstenaarsvrienden.
A rie Smit (denoren in
1916)
De schilders Arie Smit en Han
Snel (geboren in 1925) waren
beiden als soldaat naar
Indonesië gekomen. Smit al in
1938 en Snel in 1946. Na de
Soevereiniteitsoverdracht had
den beiden voor het
Indonesische staatsburgerschap
gekozen en zich op Bali geves
tigd, waar vooral Arie Smit een
belangrijke rol zou spelen. Hij
stelde zijn atelier open voor
jonge kunstenaars, die hij voor
zag van modern materiaal en
verenigde in de Young artists of
Penestanan. Hoewel Smit beïn
vloeding van zijn jonge leerlin
gen trachtte te vermijden, was
het onvermijdelijk dat zijn wat
gestileerde manier van schilde
ren met felle kleuren en zware
contourlijnen door zijn pupillen geïmi
teerd werd.
De opsomming kan nog eindeloos uitge
breid worden met Nederlandse en bui
tenlandse kunstenaars: De op Java
geboren Charles Sayers (1901 - 1943),
van wie weinig werk bekend is omdat
zijn belangrijke inzending helaas ver
brand is op de Koloniale Tentoonstelling
in Parijs; De Fries Auke Sonnega
(1910 - 1963), wiens karakteristieke por
tretten met felle kleuren en zware con
touren zeer werden bewonderd door
president Sukarno; Willem
Dooijewaard (1892 -1980) en zijn
vriend de Oostenrijker Roland Strasser
(1895 - 1974), die zo nauw samenwerk
ten dat hun naakten en scènes uit het
dagelijks leven op Bali makkelijk verwis
selbaar zijn; De wat excentrieke
(Salvador Dali was zijn voorbeeld)
Antonio Blanco (1927 - 1999) die in
Ubud schitterende impressionistische
naakten schilderde.
Er zijn nog vele andere kunstenaars.
Ook nu nog werken op Bali veel wester
se kunstenaars, waarbij enkelen met veel
talent. Ook nu is het de grote liefde voor
het eiland en zijn bewoners, die deze,
veelal jonge kunstenaars, verbindt met
hun illustere voorgangers.
Jan Pieter Glerum is directeur van Glerurn Kunst- en Antiekveilingen
te Amsterdam, en Glerum Larasati Auctioneers te Singapore en
Jakarta. Sinds 1990 organiseert hij regelmatig veilingen van in
Indonesië vervaardigde schilderijen.
25
47 ste jaargang - nummer 11 - mei 2003
