Uit de kunst
Een mysterieuze
danseres
Deze danseres in brons is van de Haagse beeldhouwster Fransje
Carbasius (1885-1984). Zij genoot haar opleiding aan de
Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag,
waar zij les kreeg van de van oorsprong Belgische beeldhouwer
Toon Dupuis, die in een traditionele, naturalistische stijl werkte.
Iedere maand bespreekt
Frans Leidelmeijer (Bandoeng,
1941) een kunstobject dat ont
staan is uit de Europese en
Indische kruisbestuiving.
In het begin van haar carrière
maakte Carbasius portretten en
tuinplastieken in een stijl verwant
aan die van haar leermeester, maar
later zocht ze meer aansluiting bij
de moderne, gestileerde vormgeving
van beeldhouwers als Joseph Mendes
da Costa en J. Altorf. Zij heeft een
klein oeuvre nagelaten. In dit oeuvre
vallen vooral de gladde, gestileerde
dierfiguren, zoals uilen, op.
Deze danseres is ontstaan rond
1910-1911 voor een tentoonstelling
in Arnhem of Londen. Met dit
model oogstte ze veel succes waar
door ze het zich kon veroorloven
om een studiereis naar Parijs te
maken. Zou zij toen in gezelschap
zijn geweest van haar vriendin en
partner Rie Cramer, die vooral
bekend is geworden als illustratrice
van kinderboeken?
Van Fransje Carbasius is het bekend
dat ze graag naar levend model
werkte, dat gebeurde vooral met
haar dierfiguren. Hoewel men mag
aannemen dat aan het begin van de
20ste eeuw danseressen uit Java
wel eens een bezoek aan Nederland
brachten, heeft ze in het geval van
deze Javaanse danseres, gewerkt
naar drie foto's van een
danseres in dezelfde houding.
Ondanks de handicap niet naar
levend model te hebben gewerkt
is het resultaat betoverend.
De stijl waarin het beeld gemaakt
is, zou je gestileerd naturalistisch
kunnen noemen. Wat opvalt aan dit
beeld is de sierlijke en aristocratische
houding, wat niet zo verwonderlijk
is want de Javaanse danskunst is aan
de hoven van de sultanaten in
Midden-Java ontstaan en de dansen
werden vaak uitgevoerd door
meisjes van koninklijke bloede,
prinsessen dus. Bijzonder is ook
de sfeer die rond het beeld hangt,
de danseres gaat helemaal op
in de dans en wat mij nu zo
intrigeert, wie was deze
onbekende, wonderschone
danseres. Hoe heette ze en
waar kwam ze vandaan?
48 ste jaargang - nummer 3 - september 2003
-v- -.3.
