De Haruku taal
'landstalen' met name gesproken
worden in de moslimdorpen naast
de regionale variant van het Maleis.
In de christelijke dorpen wordt alleen
Maleis gesproken. In deze dorpen
hebben de 'landstalen' een sacrale
status gekregen doordat ze alleen nog
bestaan in de zogenaamde kapata,
de gezongen geschiedverhalen over
de VOC-tijd en daarvoor.
Het Haruku verschilt enigszins
van het hierboven beschrevene.
Het wordt nog gesproken in de
moslimdorpen Pelauw, Rohomoni
en Kailolo. Ook in het christendorp
Aboru zijn er nog enkele oudere
sprekers in leven. Er zijn echter
berichten dat de taal nog volop
gebruikt wordt in Haruku nederzet
tingen op Seram. Dit maakt dat de
overlevingskansen van Haruku veel
groter zijn dan bijvoorbeeld van de
zustertaal op nabijgelegen Saparua.
In de wetenschappelijke literatuur
over het fenomeen taaibedreiging,
werd Haruku bekend als een voor
beeld van het heropleven van taal
doordat de van Aboru-origine
zangeres Monica Akihary teksten in
het Haruku gebruikt. Dr. Margaret
Florey, gelieerd aan Monash
University (Melbourne, Australië),
richt zich in haar onderzoek op
Haruku.
er geen verlegenheid is. Kijk, muzi
kanten kunnen een liedje spelen en
dan begeleiden ze mijn stem; dat
vind ik saai. Tijdens onze repetities
reageren we op elkaar, als ik voel
dat ik iets te zeggen heb, neem ik
het over. Dan kun je niet verlegen
zijn. Op een gegeven moment ben
ik uitgepraat en iedereen voelt dat
aan, dan is het nummer afgelopen.
Daarom is het belangrijk dat je
bepaalde stukken niet dood
repeteert. Het enige dat Niels voor
afgaand aan concerten en opnames
doet, is composities als richtlijn
maken; de musici voegen daar weer
iets van zichzelf aan toe. Ik laat alles
opnemen en beluister het achteraf;
je moet toch kritisch blijven op
jezelf. Daarom spelen we een
nummer nooit twee keer, ook niet
bij wijze van toegift, anders kom je
niet aan nieuwe stukken toe.'
Indonesië is een land met een grote
diversiteit aan talen en taalfamilies.
Vanuit historisch oogpunt komt dit
omdat het een soortement van
kruispunt vormt in Zuidoost-Azië
waar verschillende volksstromen in
de vroege oudheid langs gingen.
Vanaf het vasteland van Zuidoost-
Azië en vanafTaiwan trokken de
Austronesiërs via de Indonesische
archipel naar Oceanië en, zo is de
hypothese, vanaf Nieuw-Guinea
trokken sprekers van Papua-talen
naar het westen.Vanuit taalecologisch
oogpunt is de taaidiversiteit het
grootst en het meest in gevaar in
de oostelijke provincie Maluku,
een gebied met ongeveer duizend
eilanden waarop ongeveer 92 ver
schillende talen gesproken worden,
afhankelijk van de definitie taal
versus dialect. Dit geldt vooral voor
de regio die nog steeds de Centrale
Molukken wordt genoemd, ook al
ligt het sinds 1999 aan de noord
grens van de provincie. Hierin zijn
het grote eiland Seram met daar
onder de Lease eilanden Ambon,
Haruku, Saparua en Nusalaut het
belangrijkst. De taal van het eiland
Haruku is nauw verwant aan de talen
van het dorp Tulehu op het eiland
Ambon, het dorp Kamarian op
Seram en die van het eiland Saparua.
In de 19de eeuw beschouwde de
Nederlandse taalgeleerde Baron van
Hoëvell de talen van Haruku en
Saparua al als dialecten of varianten
van eenzelfde 'Oeliassische' taal;
tegenwoordig echter beschouwt men
ze als aparte talen.
Een belangrijk sociolinguïstisch
kenmerk van Ambon en de Lease
eilanden is dat de bahasa tanah of
meer info:
www.arts.monash.eduau/ling/maluku/
www.etlmologue.com
Dr. Aone van Engelenhoven is ver
bonden aan de Universiteit Leiden
en gespecialiseerd in Haruku.
De nieuwste cd van Boi Akih ligt nu in de
winkels; mét songteksten en vertaling in het Engels.
Boi Akih is Monica Akihary Niels Brouwer feat.
Sandip Bhattacharya en Ernst Reijsiger.
Kijk voor de concertagenda op www.boiakih.com
48ste jaargang - nummer 4 - oktober 2003
9
