Putu Wijaya is één van de bekendste schrijvers uit de moderne
Indonesische literatuur. Hij is beroemd om zijn surrealistische korte
verhalen en zijn voordrachten zijn een waar spektakel. Moesson zocht
hem op voor een gesprek.
DOOR AMIS BOERSMA FOTOGRAFIE SERGE LIGTENBERG
'Ik ben een
schrijfmachine'
In de lobby van een Haags hotel zit hij al op ons te wachten: De
man die nergens naartoe gaat zonder zijn witte pet en zijn heup
tasje. Putu Wijaya (1944, Puri Anom Tabanam, Bali) is vriendelijk
en ontspannen. Ondanks de ontelbare werken die hij op zijn naam
heeft staan, heeft deze Indonesische bekendheid zeker geen last
van grootheidswaan.
Het begon met toneel. Al op de basisschool speelde hij in toneel
stukken. Tijdens zijn rechtenstudie in Yogyakarta bleek zijn liefde
voor het theater des te meer. Twee jaar na zijn afstuderen in 1969,
richtte hij dan ook in lakarta zijn eigen theatergroep op, genaamd
Mandiri (op eigen benen staan). Putu schrijft, produceert en regis
seert de meeste stukken. 'Mijn teksten zijn zeker niet heilig.
Theater is improvisatie, een en al creativiteit. Op het toneel is
ieder ongeluk een geluk. Als een acteur zich verspreekt in een
tekst die ik heb geschreven, wordt deze hierdoor alleen maar
beter'. Samen met de andere leden van Theater Mandiri heeft Putu
Wijaya tientallen stukken opgevoerd. Zijn toneelstukken brachten
hem in de jaren negentig zelfs meerdere malen naar de Verenigde
Staten waar hij zijn stukken op kon voeren.
Na zijn afstuderen werkte Putu Wijaya vijftien jaar lang als jour
nalist voor het opinieweekblad Tempo. Daarnaast heeft hij in de
afgelopen vier decennia meer dan veertig toneelstukken, dertig
romans, duizend korte verhalen en tientallen televisie- en filmsce
nario's geschreven. 'Ik ben een schrijfmachine. Ik schrijf iedere dag
wel een verhaal. Schrijven is mijn verslaving. Als ik vast zit, schrijf
ik mezelf weer los. Als ik boos ben, schrijf ik het van me af. Vorig
jaar was ik zo boos over de publieke vertoning van een privé
videoband die een echtpaar in de slaapkamer had opgenomen.
Het echtpaar werd door de media als onzedelijk afgeschilderd, ter
wijl degene die de band had gestolen vrijuit ging. Zonder dat ik
het van plan was, heb ik een verhaal geschreven vanuit het per
spectief van de vrouw die hier het slachtoffer van werd'.
Putu Wijaya heeft door zijn werk veel van de wereld gezien. Zo heeft
hij een tijd in Japan doorgebracht en van 1985 tot 1988 woonde hij in
de Verenigde Staten. Hij gaf daar les over moderne Indonesische lite
ratuur en theater op verschillende universiteiten. 'Soms vraag ik me af
of ik niet te Westers word. Maar hoe verder je van huis bent, des te
dichterbij is je eigen cultuur, toch? Dus wat ik ook doe of denk, ik blijf
een Balinees.' Het valt Putu op dat Azië teveel achter het Westen aan
loopt. 'Geld is onze gemeenschappelijke taal geworden. Oosterse men
sen moeten niet proberen Westers te zijn. We moeten in Indonesië
terug naar de wortels van onze tradities. We moeten doen waar we
goed in zijn. Niet andere mensen nadoen.'
moesson
