Grenzeloos Indisch
estafettecolumn o door Lizzy van Leeuwen
ledereen die een keer in Indonesië is ge
weest en van muziek houdt kent ze waar
schijnlijk wel. Muziek vcd's. Op Maluku
Tercinta en The Best Maluku Songs staan
Molukse liedjes gezongen door onder
andere Ongen Latuihamallo en CorrTete-
lepta. Onderaan in beeld van de videoclips
staan de teksten van de nummers zodat
je uit volle borst mee kan zingen. O
Een paar keer al was ik in Indonesië geweest,
voor het me ging opvallen dat sommige
Indische zaken en praktijken nog steeds een
plaats innamen in het Indonesische leven.
Vooral in de grotere steden. Eerst kreeg ik
oog voor de culinaire erfenis. Ik zag bijvoor
beeld kaastengel in de supermarkt naast
de kroepoek en ik ontdekte dat op deftige
traditionele Javaanse feesten huzarensla en
macaronischotel werden gepresenteerd, en
soesjes en spekkoek. Op zondagmiddag rijs-
tafel eten, in een van de betere hotels, bleek
een gewild uitje voor welgestelde gezinnen.
Leuk, dacht ik, hoe de smakelijke aspecten
van een verloren levensstijl toch altijd weten
te overleven.
Maar op een dag kreeg ik van mijn toenma
lige Indonesische gastheer een krakeling
- een boksbeugel - cadeau, zodat ik me kon
verdedigen tegen de criminelen die volgens
hem de straten van Jakarta onveilig maakten.
Die krakeling moest ik maar in mijn tas doen
en altijd bij me dragen, zei hij, en hij demon
streerde hoe ik ermee moest uithalen: niet
zo, maar zó, whamm. Ik moest sterk denken
aan de verhalen van Tjalie Robinson. En toen
ik even later in de taxi bijna in een tawuran
terechtkwam, een groot, woest straatgevecht
tussen jongens van concurrerende middel
bare scholen, helemaal.
Toen ik eenmaal voor een poosje in Jakarta
woonde, ontdekte ik dat sommige oude
Indische dames uit mijn kennissenkring zeer
gezocht waren vanwege hun bijzondere
magische gaven en kennis. Indonesische
vrienden - moderne middenklasse mensen
- vertelden me tot mijn verrassing, dat Indo
liefdestoverkracht de sterkste en effectief
ste was, die de archipel te bieden had. Daar
had ik in Holland nooit iets van gehoord of
gezien! Was dit nog wel nostalgie?
Na een tijdje moest ik mijn beeld van wat In
disch inhield en wat of wie Indo was behoor
lijk bijstellen. Ik stond namelijk steeds voor
verrassingen. Toen ik een keer naar een film
op TV keek waarin een aantrekkelijke half-ln-
donesische, half-Japanse actrice meespeelde,
vertelden mijn huisgenoten enthousiast:
'Dat is een orang Indo. Heel knap!' Het bleek,
nogal eenvoudig, dat iedereen van gemengd
Indonesisch bloed 'Indo' genoemd werd.
Bijna alle filmsterren en veel acteurs waren
trouwens 'Indo', want 'Indo's' werden per
definitie als mooier en aantrekkelijker gezien
dan gewone Indonesiërs. Mijn Indische ken
nissen en familieleden deden daar gewoon
aan mee. Wat me opviel, was dat zij eigen
lijk nauwelijks stilstonden bij wat speciaal
'Indisch'was in hun doen en laten, en dat dat
speciale al helemaal niet werd gekoesterd. Ik
was eens uitgenodigd op een groot tuinfeest
waar vele gasten een Indische achtergrond
bleken te hebben. Gek genoeg vonden ze de
krontjong-achtige muziek die eerst gespeeld
werd niet veel soeps, maar toen het orkestje
'Rock around the Clock' inzette begonnen
de oude heren en dames druk te dansen en
te swingen en elkaar dingen toe te roepen
in het Engels. Voor déze oude Indo's had,
duidelijk genoeg, geen breuk in hun culturele
geschiedenis plaatsgevonden. Ze waren
gewoon doorgegaan met het opnemen en
verwerken van buitenlandse invloeden, net
zoals Indonesiërs dat al eeuwen- en eeuwen
lang doen - maakt niet uit vanwaar.
Het'Indische'was voornamelijk iets datje
te gelde kon maken, zoals in de catering,
als waarzegster of dukun of als acteur in
reclameboodschappen, maar geen reden tot
nostalgie.
Lizzy van Leeuwen is antropologe aan de
Universiteit van Amsterdam.
Lizzy van Leeuwen vraagt Peter Schumacher
het estafettestokje over te nemen.
juni 2004
MALUKU SONGS
KADONDOSG
