'Wij zaten vast zonder enige vorm van proces, we hadden niets misdaan'
Tijdens de Tweede Wereldoorlog vochten er 15.000 Japans-
Amerikaanse soldaten in Europa. In Amerika is nooit enig bewijs
van Japans-Amerikaanse spionage gevonden. In 1983 gaf de Ameri
kaanse regering voor het eerst toe dat zij een onrechtmatige daad
had verricht en bood herstelbetalingen aan.
Voor meer informatie over dit onderwerp,
Lezen: http://www.jamsj.org
http://www.uen.org/themepark/liberty/japanese.shtml
kijken:The Fred Korematsu Story, van Eric Paul Fournier, 2000
Yankee Samurai, Belbo Film Productions, Amsterdam 1988
een vreselijk geluidje hoort het echt aankomen. De dag ervoor hadden
we een heuvel ingenomen, en de ochtend van de ge werd ik direct
ingeschakeld om een bericht over te brengen. Ik had niet geslapen en
niet gegeten. Net toen ik even rust had en een hap soldatenvoer wilde
nemen, werden we aangevallen. Ik zette het op een rennen maar vergat
mijn karabijn. Ik zei dat tegen een andere soldaat en hij gaf me een echt
officierspistool. Wat was ik trots! Ik bond het holster al voor en vroeg
om munitie. "Dat heb ik niet meer", zei hij. De aanval werd sterkeren we
moesten dekking zoeken. Ik lag op mijn buik op een grote steen toen ik
een enorme dreun op mijn dijbeen voelde. De kogel die mij raakte was
eerst op de steen geland en daarna in honderd stukjes uiteengespat en
bij mij naar binnengedrongen. Dus daar lag ik. Twintig jaar oud, ergens
in Italië, zonder geweer, met een .45 wapen zonder munitie, de medic die
bij mij in de buurt lag was dertig seconden tevoren geraakt en dood, een
walkie talkie zonder batterij, een been dat eruit zag als gehakt en mijn
familie gevangen in een concentratiekamp. Het was oorlog en ik had nog
geen schot gelost, wel had ik per toeval twee Duitsers gearresteerd die
met hun handen omhoog de bosjes uit waren komen lopen, en dat was
het. "This is ridiculous", riep ik en ik smeet alles wat ik had richting de
Duitsers. "You fuckers!", schreeuwend. Ze zaten zeker tweehonderd me
ter verderop, maar dat interesseerde me niet, ik was kwaad. Natuurlijk
ook in shock, dus ik voelde de pijn niet zo.' Het moest nog vier uur duren
voordat Tajiri werd opgehaald en naar het ziekenhuis werd vervoerd.
Tajiri stroopt zijn broek op en laat een meer dan dertig centimeter
lang litteken zien.'Er zitten nog steeds fragmenten van de steen in. Wij
waren kanonnenvoer, maar ik heb nooit gedacht dat ik zou sterven. Zelfs
voordatje gewond raakt denk je er nooit aan datje kunt sterven. Dat
overkomt jou simpelweg niet. Ik was gewoon een kleine man op een
totempaal, en als ik iemand had moeten neerschieten, had ik hem waar
schijnlijk gemist, expres. Je moet gewoon de oorlog meespelen. Achteraf
heb ik me altijd afgevraagd; waarom heb ik het overleefd? Ik ben niet
religieus, maar waarom leef ik nog? Ik denk dat iedereen die in een
catastrofale situatie is geweest zich dat afvraagt. Ik geloof niet in God
als een georganiseerde religie, maar ik geloof wel in een kracht. Voor mij
betekende het dat ik voorbestemd was om iets speciaals te doen met
mijn leven, misschien moest ik een payback doen aan iets.'
Terug
Na dienst ging Tajiri terug naar Amerika, dit keer naar Chicago waar zijn
moeder woonde. Maar er was niets veranderd.'Ik was teleurgesteld in
Amerika. We mochten niet over onze oorlogservaringen praten, de me
dia had nooit iets gepubliceerd over de interneringskampen. Ik werd nog
steeds uitgescholden, nagepraat, en er waren nu zelfs drive-by shootings,
gericht op Japans-Amerikaanse staatsburgers. Als kunstenaar moetje
uitzoeken wie je bent, en als mensen elke dag tegen je zeggen: "je bent
een Jap", dan blijf je dat. Dus ik zei: screw America, en ging in 1948 naar
Frankrijk. Parijs was prachtig, daar lieten de mensen je met rust als je er
vreemd uitzag.'
Tajiri kwam in Parijs in contact met kunstenaars als Ferdinand Léger,
Ossip Zadkine en Hundertwasser. Ook ontmoette hij er zijn inmiddels
overleden vrouw, de Nederlandse kunstenares Ferdi. In 1956 besloten de
twee naar Nederland te verhuizen.'In Holland was de manier waarop
mensen me behandelden weer anders. Ik kan me een geval nog goed
herinneren. Ik zat aan een bar en een meisje zat de hele tijd naar me
te kijken."Je ziet eruit alsTojo", zei ze tegen me. Met andere woorden,
ze wilde me een 'Jap' noemen en aangeven dat ze in een Japans kamp
had gezeten. Ik had nog nooit van Tojo gehoord en wist niet eens dat de
Japanners Indonesië bezet hadden. Dit ontdekte ik later pas. Een keer
was ik in Maastricht en een man zei tegen me: "Ik kan ook in het Japans
tellen". Dus ik zei:"wat leuk, waar heeft u dat geleerd?""In het kamp", zei
hij. Hij wilde alleen maar laten zien hoe groot zijn hekel aan Japanners
was. In het begin heb ik nooit geprobeerd uit te leggen hoe het met mij
zat, ik wist zelf nergens iets van.'
'Ik heb altijd gemengde gevoelens over de oorlog gehad. Ik heb een band
met Japan, door mijn ouders. Dus in zekere zin bevocht ik mijn eigen
mensen. Maar je moet het rationaliseren. Japanners uit Japan zijn niet
mijn mensen, we hebben een totaal andere achtergrond. Ik ben een keer
in Japan geweest omdat er een expositie was van mijn werk. En het is
een heerlijk gevoel om allemaal mensen te zien die op jou lijken, maar
we zijn te verschillend. In Amerika moesten wij altijd stil zijn. Je bent een
minderheid dus hou je je gedeisd. Maar toen ik in Japan was, zag ik in
cafés en barretjes allemaal mannen schreeuwen en lallen, over zichzelf
struikelen. Ik was verbijsterd. Het was een ander soort mensen. Op straat
hoor je de geluiden, de taalklank en de geuren, alles komt bekend voor,
maar tegelijkertijd ken je het niet. Je verstaat de taal niet. Als je een
Europeaan bent en je gaat naar Japan, verwacht je dat alles er anders
uitziet, dus de shock is minder groot. Ik was een Japanner, dacht dat ik
naar huis zou gaan, en eenmaal daar bleek dat niet zo te zijn. Ik was
opnieuw een outsider. Ik zou daar nooit kunnen passen, al die regels en
voorschriften. Daar denken ze dat ik een stomme barbaar ben. Punt is
dat ik een mix ben tussen oost en west. Ik weet echt niet wat ik ben en
daar zal ik ook nooit uit komen. Ik voel me Amerikaan, maar de Ameri
kanen hebben mijn ouders, hun generatie en mijn generatie schandalig
behandeld. Ik vocht voor hen, ben neergeschoten voor hen, maar zij
beschoten mijn ouders. Ik kan ze dit niet vergeven, hoe vaak ze ook hun
excuses aanbieden.' o
