Familie
Zomervakantie
Hella Haasse krijgt Prijs
der Nederlandse Letteren
Vanwege de zomervakantie is Moesson
van 2 tot en met 23 augustus telefonisch
niet bereikbaar. Wanneer u ons deze
periode wilt bereiken kunt u het beste
een brief sturen naar: Moesson,
Postbus 2074,3800 CB, Amersfoort.
E-mail: info@moesson.com
Het Comité van Ministers van de Neder
landse Taalunie heeft de prijs der Neder
landse toegekend aan Hella S. Haasse.
Deze prestigieuze prijs wordt eenmaal in
de drie jaar toegekend aan een auteur van
oorspronkelijk Nederlandstalige literaire
werken. Volgens het juryrapport verdient
Haasse deze prijs om 'de artistieke en men
selijke waarde van haar veelzijdige oeuvre.'
Aan de prijs is een bedrag van
16.000,- verbonden.
In de vorige column maakt Peter Schumacher
zich sterk voor een krachtige, Indische pres
siegroep. Peter wil lobbyen bij het parlement
en de regering om de Indische archieven
bij het Nederlands Instituut voor Oorlogs
documentatie (NIOD) beter toegankelijk te
maken. Ik steun hem daar zeer in. Peter, als ik
kan meepressen, je zegt het maar.
Hij waarschuwt en passant ook dat fami
lieonderzoek risico's kan inhouden. Je kan
onverwacht stuiten op 'pijnlijke zaken, die
je misschien helemaal niet wilt weten'. Die
waarschuwing brengt de lotgevallen in her
innering van de familie van mijn grootmoe
der van moederszijde, De Sturler. Schrijvend
voor de krant over een kris pusaka, stuitte ik
op deze naam en verwerkte hem in het arti
kel. Prompt kreeg ik van iemand een e-mail
met de vraag of dit dé De Sturler was. De De
Sturler die op Java op ongewoon bloedige
wijze een islamitisch geïnspireerde opstand
had neergeslagen.
Die harde hand-De Sturler moest familie zijn,
mijn moeder was er zeker van. 'Maar wie het
echt weet is Meis.'Tante Meisr'We gingen
wel eens logeren op het landgoed van een
De Sturler. Daar was iets mee. We zeiden
altijd dat zij geen familie van ons waren.' He
laas wist ze niet hoe de verwantschapslijnen
precies liepen.
Aan de eeuwigheid afgemeten zijn het
onbetekenende details, wel of geen familie.
Ik moet ook erkennen dat ik me lang niet
heb willen verdiepen in dit soort details. Dat
is veranderd nadat ik, op late leeftijd, twee
dochters heb gekregen. Opeens besef ik dat
wanneer zij over een jaar of twintig meer
willen weten over onze achtergronden, ik er
waarschijnlijk niet meer ben. En zouden ze
me nu van alles vragen, dan moet ik beken
nen dat ik vrijwel niets weet. Ja, ik heb verha
len gehoord over de bersiap. Anekdotes over
Menadonezen die op Borneo hun conflicten
met Florinezen uitvochten met klewangs en
bamboe roentjings. Terloopse opmerkingen
over peloppors en amokmakers die familie
leden te grazen namen. Vertellingen zonder
verifieerbare tijd- of plaatsaanduiding die
diepe indruk op me hebben gemaakt.
Maar, waarom zou ik mijn dochters eigenlijk
iets willen vertellen over de oorlog in Indië,
de bezetting door de Japanners en aanslui
tend over de Bersiap? Of over een opstand
van islamieten die misschien door een over-
overgrootvader meedogenloos is neergesla
gen? Indië ligt zo ver achter ons. Daarbij zijn
mijn ouders zo kort na hun huwelijk geschei
den, dat ik niet heb kunnen wortelen in de
familie van mijn vader. Ik kan mijn kinderen
dus ook nauwelijks iets vertellen over mijn
vader, laat staan over zijn familie.
Ik heb ook nooit een aanvechting gehad mijn
vaders familie op te zoeken. Want waarover
hadden we het moeten hebben? Maar nu
opeens voel ik wel iets dat op familiale
nieuwsgierigheid lijkt. Toen onze jongste
dochter werd ingeschreven bij de gemeente
zei de ambtenaar:'Dat is grappig, op dezelfde
dag, 01-02-2003, is nog een meisje Moll
geboren, in Amsterdam-West'. Vanaf die dag
vrees ik de vraag:'Pa, waarom heb je nooit
geprobeerd uit te zoeken wie dat was? Mis
schien is het wel familie van me!' Opdat ze
me dat niet zou verwijten, heb ik een paar
Mollen gebeld, helaas zonder succes.
Ik heb me voorgenomen contact te zoeken
met Mollen. Ik wil ook meer weten over de
genealogie van de De Sturlers. En bij dit alles
besef ik dat ik voor mijn kinderen bezig ben
slechts de helft van hun verhaal bijeen te
zoeken. Het sprokkelen van die andere helft
zal ook moeizaam gaan. Die brengt ons in
Amsterdam en Auschwitz. Dat zullen pijnlijke
tochten zijn, en van dat familiealbum zijn
nog maar een paar bladzijden over.
Maar hoe summier ook, je moetje kinderen
iets kunnen vertellen over de wegen die hun
voorouders gegaan zijn. Ze zijn nu eenmaal
niet door jou alleen op de wereld gezet.
Hans Moll vraagt Reza Kartosen, radioprogram
mamaker, journalist en organisator van Asian-
party's, om het estafettestokje over te nemen.
ra
ro
-O
<L>
O
O
ro
c
ro
5
aJ
ro
ob
o
"o
augustus 2004
5
