De Indo-subcultuur van Jakarta
column
Zeffrey Alkatiry
De Indonesische schrijvers Zejfry Alkatiri en
J J. Rizal schrijven afwisselend een column
waarin ze verbanden leggen tussen Batavia
en het huidige Jakarta.
In 1957 kozen veel Nederlanders en
Indo's ervoor om naar Nederland te ver
trekken. Maar er was een klein deel dat
er voor koos om in Indonesië te blijven.
Uit deze kleine groep ken ik een paar
mensen; sommige nog van de kleuter
school, andere zijn hoogleraar. Wanneer
je naar hen kijkt zie je wat de Indo-sub
cultuur in een grote stad als Jakarta is.
Kike is een vriendinnetje van de kleu
terschool. Zij is Indo-Batak en werd
door iedereen gezien als een bule en zo
ook genoemd door haar vrienden. Wan
neer zij wel eens tijdschriften mee naar
school nam, waren dat vooral Neder
landse tijdschriften als De Lach, Muziek
Express en Margriet. Thuis praatten zij
soms nog Nederlands. Iedere keer wan
neer we afscheid namen zei zij altijd
Daaag\
Rudy, een Indo-Javaan, was een goede
vriend van me op de basisschool. Ik
speelde vaak in zijn grote huis waar
iedere middag het rammelende geluid
van de piano klonk, het teken dat zijn
moeder begonnen was met het geven
van pianoles. Thuis hadden ze Tin Tin
stripboeken in het Nederlands. Hij
was gedisciplineerd, ijverig, netjes, las
graag, at aardappels en had een hond
als huisdier.
Yongky is een Indo-Chinese jongen en
huurt een kamer achter mijn huis. Met
zijn kuif en strakke broek ziet hij eruit
als Elvis. Hij werkt als muzikant in een
nachtclub en gaat aan het eind van de
middag van huis om naar zijn werk te
gaan. Hoewel hij in een band speelt is
hij erg beleefd. Altijd wanneer hij mijn
vader voor het huis passeert, maakt hij
even een praatje.
Raymond is een Indo-Menadonees die
in Tanah Abang woont. Ik ken hem nog
van de middelbare school; een eigen
wijs kind. Hij is anders dan Rudy die
kalm en belezen is; Raymond houdt van
vechten en zoekt ruzie met anderen. Hij
is zo omdat zijn ouders hem met een
militaire discipline opgevoed hebben.
Via hem heb ik vaak gratis films geke
ken in de Press Club, een speciale plek
voor de Jakartaanse Indo's.
Oom Pits (Peters) die getrouwd is met
een Cina-Betawivrouw, Tante Oie. Zij
kwamen altijd even bij ons langs voor
een beleefdheidsbezoekje. Tijdens de
lebaran bijvoorbeeld, met kerst en oud
en nieuw, gingen we bij Oom Pits en
Tante Oie op bezoek. Voor ons kinderen
was dat heel saai, want we moesten
altijd maar wachten op onze ouders die
bridge aan het spelen waren.
En dan had je nog Oom Vendrat, een
vriend van mijn vader, getrouwd met
een knappe Indo-Chinese. Hij kwam
vaak op de motor bij ons langs en klets
te dan tot in het holst van de nacht met
mijn vader, altijd met een glas bier in
de hand en nootjes in de buurt. Door
Oom Vendrat ken ik de stemmen van
Anneke Crönloh, Bianca Pattirane en
The Blue Diamonds. Omdat hij bij de
KLM werkte kon hij makkelijk aan deze
platen komen.
De plek waar je als Indo in Jakarta
woont zegt iets over je sociale status.
De rijke Indo's wonen in de Menteng-
buurt,Tamarindelaan, Laan Trivelli
(daerah Tanah Abang II en III), Kebon
Sirih, Kemayoran Baru en de Kerkstraat,
nu Polonia. Terwijl de midden- en
onderklasse in Kemayoran, Sawah
Besar, Kramat en Manggarai woont. De
mannen uit de lagere klassen houden
ervan om kettingen en gouden ringen
te dragen, een gewoonte die nu wordt
overgenomen door Ambonese en Me-
nadonese jongeren. De Indo's in Jakarta
kennen elkaar vooral van de feestda
gen. Dan eten ze speciale gerechten
als bruine bonensoep, erwtensoep en
oliebollen.
Tjalie Robinson heeft ooit gezegd dat
de Indo's als deel van een marginale
minderheid, hun cultuur geen eigen ka
rakter kunnen geven zoals de mestizo-
cultuur in Latijns-Amerika. Dat klopt
niet helemaal. Langzaam maar zeker
krijgt de Indo-subcultuur in Indonesië
vorm. Zo zeer zelfs dat deze nu de norm
is voor de stedelijke middenklasse, zij
nemen meer en meer de gewoonten en
levensstijl van de Indo's over.
Van de Indo's die in 1950 in Indonesië
woonden zijn er steeds minder in leven.
Maar hun nakomelingen, de generatie
die geboren is in de jaren tachtig, wer
ken bijna allemaal in de entertainment
industrie. Vooral op tv, als sinetron-
acteur of -actrice.
Vertaling: S. B.
september 2004 37
