Charles Sayers (1901 -1943),
Advertorial
Dit najaar presenteert het Tropenmuseum een tentoonstelling
gewijd aan het leven en werk van Charles Sayers (1901-1943). De
schilder Sayers, geboren op Java en geschoold in Nederland,
maakte zijn belangrijkste werken tijdens zijn verblijf in Indië
in de jaren twintig en dertig. Zijn traditionele opleiding aan de
kunstacademie, gecombineerd met een fascinatie voor de Indische
vormentaal en cultuur, geven Sayers' werken dikwijls een intrige
rende uitstraling.
Charles Sayers (1901) werd geboren op de suikerfabriek Gemoeh,
Java, als zoon van Eugène Sayers en Wilhelmina Abbema. Als
11-jarige wordt Charles naar Nederland gestuurd om een opleiding
te volgen. Als hij twintig jaar is, schrijft hij zich in op de Amsterdam
se Rijksacademie. Ofschoon zijn ouders hem liever in de landbouw
hadden gewild, kiest Charles definitief voor de beeldende kunst.
In 1923 krijgt hij de Cohen-Gosschalk prijs voor het beste werk
van dat jaar. Hij gaat vervolgens in 1924 naar Parijs en volgt daar
schilderlessen en leert frescotechnieken aan de Académie des Beaux-
Arts. Maar zijn ziel is rusteloos. In 1927 keert hij naar Indië terug en
vestigt zich op Bali. Dat eiland, sinds kort onder Nederlands gezag, is
in die jaren onderwerp van een exotische hype bij kunstenaars en in
hun kielzog de toeristen. Sayers komt in contact met onder andere
de Nederlandse kunstschilders Rudolf Bonnet en Willem Hofker,
alsook de Duitser Walter Spies. Hij begeeft zich in de internationale
coterie van fotografen, wetenschappers, schrijvers en kunstenaars.
Hij geniet van de Balinezen, de natuur en de cultuur, en gaat op tij-
gerjacht. Te voet en met zijn motor doorkruist hij het eiland, linnen
en verf onder handbereik. Volksleven, geschiedenis en mystiek van
Bali trekken hem aan. En telkens wanneer hij in Europa is, stuurt
het verlangen naar zijn geboorteland hem terug.
De prestigieuze Galerie Bernheim Jeune te Parijs, die eerder ook
Van Gogh, Cézanne, Matisse en Van Dongen toonde, exposeert in de
cember 1928 zijn werk. Nederlandse en Franse kranten zijn lovend.
Vanaf 1929 volgen tentoonstellingen en opdrachten in Europa elkaar
snel op. In 1931 krijgt hij de uitnodiging om voor de grote Koloniale
Wereldtentoonstelling te Parijs drie wandschilderingen te maken.
Zowel het imponerende paviljoen als Sayers' werk oogsten grote
bewondering. Helaas brandt het paviljoen af, waarna Sayers binnen
tien dagen een nieuwe (kleinere) schildering levert. Opnieuw vol
met symboliek en verwijzingen naar cultuur en geschiedenis van de
Indische archipel.
Eind 1931 vertrekt Sayers weer naar Indië, ditmaal met zijn vrouw
Olga Stern, een Hongaarse die hij in Zwitserland ontmoette. Sayers'
werk wordt in deze jaren strakker en soberder: hij neemt veel op
drachten aan die de productie van vrij werk verdringen. Niettemin
zijn de recensies lovend als hij in 1936 in Soerabaya weer een exposi
tie opent. Toch wijzen critici er op dat een deel van het werk wel erg
"op voldoening van de opdrachtgevers" geschilderd is.
Als Duitsland Nederland bezet moet Charles in dienst. Tussen het
werken en de tentoonstellingen door ontvangt hij militaire trainin
gen, terwijl Olga vrijwilligerswerk doet voor het Rode Kruis. Op 11
januari 1942 landen de Japanse troepen en op 9 maart capituleren
de Nederlanders in Indië. Charles wordt gevangen genomen en
i
16 moesson
