Mannen, vrouwen en kinderen worden geronseld voor de strijd
De negen jaren onder dit militaire bewind worden gekenmerkt door
gevechten en constante schending van mensenrechten. Pas na de val
van Soeharto in 1998 werd het militaire bewind opgeheven. Maar het
opheffen van het mïïitaite^bestupr maakte zeker geen einde aan de vij
andelijkheden in Aceh. In januari 1999, nog geen jaar later, begon het
Indonesische leger met nieuwe operaties tegen het GAM na aanslagen
op veiligheidstroepen. Deze acties schoten echter hun doel voorbij. Gek
genoeg kreeg de GAM grotere steun onder de bevolking. Of in ieder
geval hun streven, een onafhankelijk Aceh. Veel dorpshoofden schaar
den zich achter het GAM. Midden 2001 had de GAM 75 procent van de
provincie onder controle en hadden zelfs een eigen regeringssysteem
waarondereen belastingsysteem.
Omdat de Indonesische overheid doorhad dat militaire acties averechts
werkten begon toenmalig president Wahid diplomatieke onderhandelin
gen met het GAM. In augustus 2001 tekende president Megawati een wet
waarin Aceh een vergaande vorm van autonomie zou krijgen. Bovendien
werd er tijdens onderhandelingen een drie maanden durend staakt-het-
vuren afgesproken om zo humanitaire hulp aan de bevolking te kunnen
verlenen. Het staakt-het-vuren dat onlangs inging hield maar een paar
weken stand. In mei 2003 roept Megawati de militaire noodtoestand uit
in Indonesië. Het Indonesische leger begint een grootscheepse campagne
om de GAM uit te roeien. Deze acties gaan met veel geweld gepaard. Alle
inwoners van Aceh moeten zich melden voor een nieuw identiteitsbewijs.
Om dit document te verkrijgen moetje kunnen bewijzen geen banden
met de GAM te hebben, ledereen zonder dit nieuwe identiteitsbewijs
wordt als potentieel GAM-lid gezien en loopt het gevaar opgepakt of
zelfs neergeschoten te worden. Indonesische soldaten dwingen burgers
als menselijk schild te dienen in hun strooptochten naar GAM-strijders.
GAM-strijders verkrachten vrouwen en mishandelen anderen die het leger
helpen. Ook ronselen ze mannen, vrouwen en kinderen om voor de Acehse
onafhankelijkheid te strijden.
De grote verliezer van dit conflict is de bevolking. Zij zitten tussen twee
vuren. Aan de ene kant het Indonesische leger dat oplet of ze geen
contacten onderhouden met het GAM. Aan de andere kant de GAM,
dat er maffia-achtige praktijken op nahoudt. Wanneer een dorp onder
de controle van het GAM staat moetje verplicht vijftien tot twintig
procent van je inkomen afstaan. Iedere maand komen GAM-strijders
naar de dorpen om hun 'bijdrage'voor de onafhankelijkheidsstrijd op
te halen. Doe je dit niet dan ben je een verrader.
De hoop van de Acehse bevolking is nu gericht op president Yudho-
yono.Tijdens verschillende gelegenheden heeft hij te kennen gegeven
open te staan voor een dialoog over en met Aceh. Twee dagen na zijn
verkiezing als president zei hij in een artikel in The Jakarta Post dat
'het conflict in Aceh op een eerlijke manier moet worden opgelost en
zo vreedzaam mogelijk.' Of het Yudhoyono ook lukt om een oplos
sing voor het conflict in Aceh te vinden valt nog bezien. De partij van
president Yudhoyono, Partai Demokrat, heeft slechts acht procent van
de parlementszetels. En hoewel de Indonesische president veel macht
heeft blijft hij voor de uitvoering van zijn beleid in belangrijke mate
afhankelijk van de nukken van het parlement. Als oud-generaal heeft
hij bovendien een mogelijk moeilijke relatie met het leger. Voor een
oplossing van het conflict in Aceh zal hij ook maatregelen moeten ne
men die in legerkringen op zijn zachtst gezegd niet populair zijn. Het is
de vraag of Yudhoyono het aandurft om in eigen vlees te snijden. Het
mislukte vredesakkoord tussen het GAM en het Indonesische leger is
een ander belangrijk obstakel. De bevolking van Aceh wil niets liever
dan vrede. Het is alleen de vraag of de GAM weer terug wil naar de
onderhandelingstafel.
Of het daadwerkelijk vrede wordt in Aceh valt moeilijk te zeggen.
De voortekenen zijn verwarrend. Afgelopen voorjaar heeft president
Megawati de militaire noodtoestand in Aceh ingetrokken en veranderd
in een civiele noodsituatie. Concreet betekent dit dat Aceh niet meer
onder militair maar onder burgerlijk bestuur valt. Of het een vooruit
gang is dat is nog maar de vraag. Buitenlandse journalisten en hulp
verleners mogen het gebied nog steeds niet betreden. De GAM heeft
verklaard behalve militaire doelen nu ook overheidsgebouwen aan te
vallen. Voor hen is de militaire bezetting slechts een civiele bezetting
geworden. Aceh heeft sinds vorige maand de verregaande autonomie
die in 2001 beloofd was. Aceh krijgt 70% van de olieopbrengsten en de
syariah, de islamitische wet, is van kracht in de opstandige provincie.
Of dit genoeg is voor de GAM is nog niet bekend. Vrede kan alleen be
reikt worden wanneer beide partijen dit echt willen. De GAM heeft nog
geen signalen afgegeven met minder dan onafhankelijkheid genoegen
te nemen. Die onafhankelijkheid was tot nu toe onbespreekbaar voor
de Indonesische regering. Het lot van Aceh is in handen van de GAM en
het parlement. De bevolking van Aceh en Yudhoyono rest niets anders
dan af te wachten en te bidden voor vrede.
moesson
