De Belanda hitam soldaten van het KNIL hebben een diepe indruk achterge
laten bij de Atjehse bevolking. De GAM-strijders hebben het nog steeds over
Belanda hitam, alleen bedoelen ze daar de Javaanse bezetter mee en niet de
Belanda hitam soldaten van het KNIL. Historicus Ineke van Kessel over de faam
van de Belanda hitam in Atjeh.
DOOR INEKE VAN KESSEL O FOTOGRAFIE KIT MUSEUM BRONBEEK
De autoriteit op het gebied van de geschiedenis van de Belanda hitam is
hoogleraar Ineke van Kessel, verbonden aan het Afrika Studiecentrum in
Leiden. In deze speciale bijdrage schetst ze de krijgsverrichtingen van de
twee Afrikaanse compagnieën tijdens de Tweede Atjeh-oorlog.
De expeditie is voltooid verleden tijd, maar de term belanda hitam heeft
nog altijd een beladen klank in Atjeh, zij het in gewijzigde betekenis
de vrijheidsstrijders van het CAM hanteren het als scheldwoord voor de
regering in Jakarta.
Afrikaanse soldaten
in de Atjeh oorlog
'Niet alleen de Europeaan, ook en vooral de Inlander heeft ontzag voor
hem! Voorbeelden uit de geschiedenis der tweede Atjehse expeditie kun
nen getuigen, hoe de behendige hanteerder van den gevreesden klewang
voor den Neger meer beducht was dan voor den Europeaan!'
Toen ik een jaar of vijf, zes geleden voor het eerst de zoekterm 'Belanda
hitam'gebruikte bij een Google-search op het internet, leverde mijn
zoektocht één voltreffer op: zwarte tulpen. Nu levert zo'n websearch
tientallen hits op: Surinaamse voetballers, teksten over Molukkers en
Menadonezen, vakantiehuizen in Indonesië en natuurlijk de Afrikaanse
soldaten in het KNIL. De opvallendste treffer in 2004 was een serie
teksten uit het Noorse Stavanger, getiteld:'Black Dutchmen, Belanda
hitam of de charidjitische pancasila-heidenen'.
In de Maleise klaagdichten van Omar Puteh uit Stavanger wordt 'Be
landa Flitam' gebruikt als scheldnaam voor de Javaanse kolonisator, de
hedendaagse onderdrukker van Atjeh:
'Kerf ze in je huid, al die misdaden van die Inheemse Zwarte Hollanders
tegen ons volk! Laat je haat oplaaien en zijn geestdrift verschroeien en
zwaai dan je vuist naar het gezicht van die Inheemse Zwarte Hollander,
de Javaanse kolonisator, zodat ze 'm smeren uit ons land!'
moesson
