Patriarch Daniël Cordus ziet langgekoesterde wens in vervulling gaan
49 wS
GRISELDAMOLEMANS O
ARMANDO ELLO
'De cirkel is rond'
Jarenlang zocht Daniël Cordus (Poerworedjo, 1922) naar de roots van
zijn Indo-Afrikaanse familie. Dat hij afstamde van een Afrikaanse
Belanda hitam was hem vaag bekend, maar meer details hadden zijn
ouders hem destijds in Indië niet verteld. Pas toen hij een publicatie
van Pijl Kroese, verbonden aan het Textielmuseum in Enschede, las
over het verband tussen Afrikaanse waxprints en Javaanse batik met
daaraan gekoppeld de geschiedenis van de 3000 Afrikaanse KNIL-re-
cruten, kwam hij de'verborgen geschiedenis'te weten. Op zoek naar
meer informatie bezocht hij het Tropenmuseum in Amsterdam, het
KITLV en Afrika Studiecentrum in Leiden, maar pas toen hij doorverwe
zen werd naar het Nationaal Archief wachtte hem een grote verras
sing/Universitair onderzoeker Silvia de Groot was juist met een groep
studenten bezig met archief-onderzoek naar de Belanda hitam.loert ik
mijn achternaam noemde, haalde een van de studenten zo het KNIL-
stamboek van mijn stamvader tevoorschijn, het bewijs dat mijn familie
uit Afrika komt'.
Sinds die bijzondere ontdekking van het stamboek van grootvader
Cordus - zonder voornaam, geboren in Ashantij in 1813, in 1837'vrijwillig
geëngageerd' en getransporteerd naar Indië - heeft Daniël Cordus niet
stilgezeten. Alle ruim drieduizend namen van de Afrikaanse recruten
heeft hij op microfiche laten zetten waarna hij de andere Indo-Afri
kaanse families in Nederland op de hoogte stelde van hun oorsprong.
Een en ander leidde tot het oprichten van de Indo-Afrikaanse reünie
commissie die sinds 1981 haar leden verwelkomt tijdens bijeenkomsten
waarbij informatie, gezelligheid en Indisch eten centraal staan. Bijna 25
jaar later heeft alle inspanning haar vruchten afgeworpen: de commis
sie is opgegaan in de Stichting Indo-Afrikaans Kontakt die kennisover
dracht van de Belanda hitam beoogt en de expositie Zwart in dienst
van Oranje in het Tropenmuseum is een feit.
Met deze expositie gaat een grote wens van Daniël Cordus in vervul
ling. De patriarch van de Indo-Afrikaanse gemeenschap heeft een lang
en bewogen leven achter de rug. Als zoon van KNIL-militair Johannes
Cordus en meesterkokkin Emelia Land groeide hij op in het Afrikaanse
Kamp in Poerworedjo waar hij een Nederlandse opvoeding kreeg en
vervolgens de Algemene Middelbare School (Westers-klassieke afde
ling) in Djokja bezocht. Hoewel hij als een van de weinige Indo-Afri
kaanse jongeren geen loopbaan bij het KNILambiëerde.werd hij na de
algemene mobilisatie in 1941 als dienstplichtige opgeroepen en bij de
Geneeskundige Troepen ingedeeld. Hij overleefde dwangarbeid aan de
Birma-spoorlijn, de pacificatie van Bali en Lombok als ziekenverpleger
bij het Tiende Bataljon en de eerste politionele actie. Eenmaal gede
mobiliseerd voltooide hij de HBS, vond emplooi bij de KPM in Jakarta
en trad in het huwelijk met de eveneens Indo-Afrikaanse Evelien Klink
die haar jeugd ook in de Afrikaanse wijk in Poerworedjo heeft doorge
bracht.
Na de soevereiniteitsoverdracht zijn vrijwel alle Indo-Afrikaanse
families naar Nederland gerepatriëerd. Daniël Cordus arriveert in 1954
met zijn jonge gezin in Rotterdam en wordt als katholiek in een con
tractpension in het Limburgse Eijsden geplaatst. Het contact tussen
de circa 75 gezinnen, die verspreid door Nederland komen te wonen,
verwatert, leder gezin knokt voor zich om geaccepteerd te worden in
de Nederlandse samenleving die nauwelijks zwarte mensen kent, laat
mei 2005 47
