Bali head
uit de kunst o
door Frans Leidelmeijer
In de jaren dertig ontstond de internationale
aandacht voor het eiland Bali. Hiervan getuigt dit
Amerikaanse borstbeeld van een Balische.
Frans Leidelmeijer
bespreekt iedere maand een kunst
object dat ontstaan is uit Europese en
Indische kruisbestuiving.
'Bali head', dat staat er aan de onderzijde van
dit borstbeeld van een Balische. Verder nog
'by Helen Liedhoff', de beeldhouwster. Dan
de aanduiding'Original Goldschneider-fine
china'en verderde naam van de firma waar
het werd gemaakt Goldschneider Inc.
Jaren terug vond ik dit beeld, tot mijn
grote verrassing, samen met nog eenzelfde
borstbeeld in een andere kleurstelling en een
kleinere kop van een Javaanse man in een an
tiekwinkel in Miami, Florida. Het is gemaakt
van witbakkende klei in een gietvorm, daarna
beschilderd en geglazuurd.
De firma Goldschneider is een van oorsprong
Weense firma opgericht in 1885 door Friedrich
Goldschneider, die beelden in terracotta,fay-
ence en porselein naar ontwerp van kunste
naars uitvoerde. Later opende de firma filia
len in Leipzig en in Parijs, waar vooral bronzen
beelden werden gemaakt. De firma kreeg
grote bekendheid voor de serieproductie van
beelden in art nouveau en art deco stijl.
In 1938 moest de joodse Walter Goldschnei
der,die in het bedrijf van zijn vader Friedrich
was gekomen, door de Anschluss van Oosten
rijk bij Nazi Duitsland met zijn familie naar
de Verenigde Staten emigreren. Ze vestigden
zich in Trenton. Ze openden er een fabriek
voor de vervaardiging van keramische sculp
turen waar ze heel succesvol mee waren. De
Weense tak van het bedrijf werd zolang door
een Oostenrijkse relatie beheerd. Na de oor
log keerde Walter weer terug naar Wenen om
de moederfirma, tot de definitieve sluiting in
1953, te beheren.
In de tijd dat het borstbeeld is ontstaan,
tussen 1938 en 1950, was er internationaal
grote belangstelling voor het eiland Bali, haar
bewoners en cultuur. Er verschenen romans
en er werden films gemaakt die zich afspeel
den op Bali. Kleine groepen kapitaalkrachtige
toeristen bezochten Bali en dat was het begin
van het toerisme naar Bali.
In het kader van de Indische Zomer zal ik
vanaf 24 juni in het museum Nusantara
in Delft een tentoonstelling samenstellen,
getiteld 'Art deco op Bali', waarin dit aspect
ook belicht wordt. Naast houten beelden
van de Pita Maha zullen er ook schilderijen,
affiches, prenten en boeken tentoongesteld
worden. Maar ook dit borstbeeld van de firma
Goldschneider en andere keramische beelden
van Balinese figuren van diverse westerse
keramische bedrijven zullen er te zien zijn, als
voorbeelden van die internationale belang
stelling voor Bali.
juni 2005 39
