De 'V'van Venus is een boek over leven en overleven. Over verlies en omgaan met verlies. En dus ook over
migrantenvrouwen, verlies van land en cultuur, en de verschillende kanten van de vrouw. In De 'V'van Ve
nus zitten feit en fictie onbedoeld akelig dicht bij elkaar. 'In mijn werkelijke leven gebeurde van alles dat
heel sterk leek op het lijstje van verlies dat ik voor Venus had opgesteld.'
DOOR GRISELDA MOLEMANS O FOTOGRAFIE PATRICIA STEUR
Sinds haar debuutroman Geen Gewoon Indisch Meisje uit 1983 is Ma
rion Bloem uitgegroeid tot het 'icoon van Indisch Nederland'. Door haar
fraaie verschijning wordt ze door velen gezien als de verpersoonlijking
van het mysterieuze Oosten, maar zelf heeft de schrijfster, beeldend
kunstenares en documentairemaakster, daar altijd haar vraagtekens
bij geplaatst omdat haar romans, dichtbundels en jeugdboeken juist
bestemd zijn voor een algemeen publiek. Tijdens het schrijven van haar
nieuwe roman De 'V'van Venus maakte ze angstige tijden door toen
enkele fictieve gebeurtenissen die ze op papier had gezet daadwerke
lijk in haar eigen leven plaats vonden.
In haar atelier in de Amsterdamse binnenstad dat ze eigenhandig
heeft opgeknapt en verfraaid heeft met Balinees houtsnijwerk en
eigen kunstwerken op linnen en papier aan de muur, vertelt ze over
het schrijfproces van De 'V'van Venus.Ik was al heel lang van plan om
een boek over verlies te schrijven, maar ik zocht steeds naar de juiste
vorm U^had al eerder over dreiging van verlies geschreven in het boek
Voor Altijd Moeder dat de periode beschrijft waarin mijn zoon Kaja
vlak na zijn geboorte moest_vechten voor zijn leven en mijn man Ivan
(-Wolffers, arts/publicist- GM) en ik veel doorwaakte nachten in het
ziekenhuis hebben doorgebracht. Uiteindelijk heb ik voor de vorm van
het boek Max Have/aar gekozen, het beroemde werk van Multatuli
dat ik grandioos vind en dat me mijn leven lang al inspireert. Het is de
vorm van een omgekeerde prullenbak, een grabbelton aan materiaal
waar een buitenstaander mee aan de gang gaat. Bij de Max Havelaar is
dat het personage van Droogstoppel, in mijn roman is het de redactrice
van de hoofdpersoon, schrijfster Venus van Oosten, die van de ene op
de andere dag spoorloos verdwenen is en haar echtgenoot, die ernstig
ziek is, vertwijfeld achterlaat.'
Ze valt even stil.'In mijn werkelijke leven gebeurde van alles dat heel
sterk leek op het lijstje van verlies dat ik voor Venus had opgesteld,
een lange lijst van zaken die je kwijt kunt raken en die begint met de
weg, vruchtbaarheid, energie, aandacht, jeugdfoto's, maagdelijkheid
en schoonheid en eindigt met hoop en echtgenoot. Bij mijn eigen
man werd prostaatkanker geconstateerd en op dat moment heb ik het
manuscript even opzij moeten leggen. En het werd alleen maar erger:
in de opzet van de roman had ik geschreven dat de zoon van Venus
van Oosten ging scheiden, terwijl mijn eigen zoon net getrouwd was.
Uiteindelijk heeft het huwelijk geen stand gehouden en heeft Kaja het
geluk gevonden bij Elle van Rijn. Ik vind haar een fantastische vrouw en
zorgzame moederen ben heel blij met dit nieuwverworven geluk van
mijn zoon, maar de opzet van het boek waarin ik ook had genoteerd
dat de moeder van Venus kanker kreeg bleek wederom voorspellend
te zijn toen in diezelfde periode mijn eigen moeder werd gediagnos
ticeerd met borstkanker. Toen dorst ik niet meer verder te schrijven. Ik
werd heel erg bang, maar de opzet lag al helemaal klaar.'
Ze staat op om thee bij te schenken.'Uiteindelijk kon ik me ertoe
zetten om het boek af te schrijven en is het wel iets autobiografischer
geworden dan ik me had voorgenomen. Dat kan ook bijna niet anders.
Ik bedoel, ik kan het gevoel wat het is om je man mogelijk te verliezen
precies beschrijven.Tijdens het schrijven gebruik ik uit mijn eigen leven
waar nodig, maar zet het verhaal helemaal naar mijn eigen hand. De
'V'van Venus is het verhaal van een tamelijk verwende vrouw die veel
mee heeft in haar leven, maar plotseling geconfronteerd wordt met
verlies. De angstige ervaringen die ik zelf heb meegemaakt gebruik
ik om deel uit te laten maken van het verhaal. Had ik het zelf niet
meegemaakt, dan had ik er niet op deze manier over kunnen schrijven.
Ik moest wel wachten tot ik er toe in staat was. Ik moest mee in het
medische proces van mijn echtgenoot en heb samen met hem veel
doorgemaakt in korte tijd. We gaan er van uit dat hij genezen is, maar
praat ik nu met een vrouw die haar man in korte tijd heeft verloren,
dan voel ik haar verlies. Zelf heb ik van jongsaf aan veel met de dood
te maken gehad, dus is het niet verwonderlijk om nu met een boek
over verlies te komen. In het echte leven heb ik mijn beste vriendin,
de Amerikaanse saxofoniste en bandleider Rosa King verloren. Dat
verlies had ik nooit echt een goede plek gegeven, het was te pijnlijk.
Ik keek er niet van op dat de persoon van Rosa opdook toen ik aan
het schrijven was. Het personage 'Viola Oueen', afkomstig uit de
Amerikaanse staat Georgia, lijkt wel heel erg op Rosa, maar voor de
bandnaam 'Voluptuous' kun je toch echt geen Upside Down lezen, de
naam van Rosa's band. Ik wilde haar postuum eer betonen, want ik
vind dat ze te weinig erkenning in Nederland heeft gekregen. Ik had
graag gezien dat er een documentaire over haar was gemaakt. Destijds
had ik het zelf willen doen, maar omdat ik het te druk had, heb ik het
project overgedragen aan een bevriende regisseuse.Toen Rosa onver
wachts stierf werd het project stopgezet omdat de producent met een
levende Rosa wilde werken. Ik bewonderde Rosa's levenskracht en hu
mor. Op moeilijke momenten is ze een grote steun voor me geweest.'
Het is een opmerkelijk gegeven dat tijdens het schrijfproces de realiteit
niet eerder zo dichtbij kwam. Ook op een ander niveau raakt De 'V'van
12
moesson
