In de bossen van Borneo
slingeren de laatste orang-oetans
naar hartelust van boom naar
boom. Maar hoe lang nog?
De cijfers van de houtkap zijn schrikbarend. Per jaar verdwijnt er
zo'n zevenhonderdduizend hectare oerwoud, wat neerkomt op een
gebied ter grootte van bijna anderhalf miljoen voetbalvelden! Naast
het verdwijnen van bos door de houtkap zijn ook de bosbranden een
gevreesde vijand. De bosbranden van eind jaren negentig legden een
gebied van tweeëneenhalf keer Nederland in de as. Door kanalise
ring is het bos de afgelopen jaren extreem droog geworden. Overal
in het oerbos zijn er kanalen gegraven om de gekapte boomstam
men te vervoeren. Deze kanalen onttrekken al het vocht aan de
grond waardoor de bomen niet genoeg water krijgen en uitdrogen.
De bosbranden ontstaan vaak als boeren delen van het bos willen
afbranden voor de aanleg van nieuwe plantages. Vooral het aantal
palmolieplantages is de afgelopen jaren explosief gestegen. Palmolie
vormt de basis voor producten als snoep, chocolade, boter, shampoo's
en crèmes. Ruim twee miljoen hectare bos is de afgelopen jaren om
gezet in palmolieplantages.
Grote gevolgen
Deze praktijken hebben verstrekkende gevolgen. Dat komt vooral
doordat ze nauw met elkaar verbonden zijn. Het bos wordt gekapt
voor de houthandel en de vrijgekomen stukken worden vervolgens
weer gebruikt voor de aanleg van plantages. Om de begroeiing
te verwijderen wordt vuur gebruikt, wat weer kan leiden tot bos
branden. En door de ontbossing wordt het gebied weer makkelijker
toegankelijk voor stropers en jagers.
Voor het hele ecosysteem is het funest. Vooral de dieren hebben hier
last van. Het voornaamste is natuurlijk het leefgebied van de dieren
dat steeds kleiner wordt. De orang-oetan populatie is momenteel
wel vijfenvijftig duizend, maar dit aantal loopt hard achteruit. Ook
de stropers blijven namelijk actief. Orang-oetans zijn in heel Azië nog
steeds een gewild huisdier. In Borneo zijn verscheidene projecten
opgezet om de orang-oetans te redden. Hier worden veelal de wees
jes opgevangen en grootgebracht. De orang-oetan populatie krijgt
weinig kans om te groeien, omdat de vrouwtjes maar een keer in de
paar jaar een jong krijgen. Orang-oetans eten vooral fruit en jonge
bladeren. Door de afname van bomen verdwijnt hun voedselvoor
raad en komen de orang-oetans steeds vaker in de bewoonde wereld
terecht.
Nu of nooit
Omdat de situatie in Borneo alarmerend is, is het Wereld Natuur
Fonds overgegaan tot actie. Heel 2005 staat in het teken van de Bor-
neo-campagne getiteld Laat de bossen van Borneo niet verdwijnen. En
het Wereld Natuur Fonds staat er niet alleen voor. Er is een interna
tionale campagne gestart met de naam Heart of Borneo Initiative. Dit
is een meerjarenplan om de bossen van Borneo te beschermen. De
bedoeling is om een grensoverschrijdend netwerk op te zetten van
beschermde bosgebieden met een oppervlakte van vier keer Neder
land. Een groot verbonden gebied levert meer profijt op dan kleine
beschermde stukjes los van elkaar. Om tot een groot gebied te komen
moeten nieuwe gebieden een beschermde status krijgen. Daarnaast
is het belangrijk om de duurzame economische ontwikkeling te
stimuleren. Er moeten aan de plaatselijke bevolking alternatieven
worden geboden voor de inkomsten uit de houtkap. Petra van Aken
van het WNF legt uit wat voor alternatieven dit kunnen zijn.'Het toe-
38 moesson
