Si Jagur
column c door J.J. Rizal
risme, mits duurzaam, is een goed voorbeeld
van een alternatieve bron van inkomsten.
Toeristen kunnen bij de plaatselijke bevol
king overnachten, de zogenaamde home-
stay. Een ander voorbeeld is het verkopen
van producten aan die toeristen. Producten
van rotan bijvoorbeeld. Rotan moet namelijk
groeien in een dicht bos, omdat het de steun
van hoge bomen nodig heeft. Van die rotan
kunnen dan weer producten gemaakt wor
den die vervolgens weer verkocht kunnen
worden. Ook kan de plaatselijke bevolking
ingezet worden in het parkbeheer of als gids
voor de toeristen', aldus Petra.
De decentralisatiepolitiek in Indonesië is
voor het Wereld Natuur Fonds gunstig.'We
kunnen nu overleggen met de plaatselijke
bupati's over het beschermen van gebie
den. Vroeger hadden de bupati's hier geen
zeggenschap over. We proberen daarom de
bupati's voor onze zaak te winnen. In april
was er een congres in Leiden waar ook een
aantal bupati's bij aanwezig waren. Ze zien
heil in onze plannen en hebben op papier
hun steun beloofd. Dit is een eerste stap.
Duurzaamheid is ons sleutelwoord', aldus
Petra.
Als de voorspellingen kloppen is er over vijf
jaar van het laaglandbos niets meer over en
zullen in 2020 ook de bergbossen verdwe
nen zijn. Laten we hopen dat de bupati's in
Borneo zich aan hun woord houden en dat
we voor de toekomst van de orang-oetans
niet afhankelijk zijn van Artis.
Het is juni en Jakarta viert haar verjaar
dag. Plotseling hoor ik mensen vragen:
waar is SiJagurtoch gebleven? Ik sta op
het plein voor het Museum Sejarah (Ge
schiedkundig Museum) in Jakarta waar
de etensmarkt van Betawi zich uitstrekt.
Het is er vreselijk druk.
Si Jagur is een oud, bronzen kanon dat
in Jakarta bekend staat om zijn boven
natuurlijke krachten. Ik herinner me dat
het Museum Nasional Indonesia in de
jaren vijftig regelmatig prentkaarten
uitgaf met afbeelding van het kanon. Op
de kaart stond dat het kanon afkomstig
was uit Malakka en dat het in 1641 door
de Nederlanders veroverd was op de Por
tugezen en vervolgens naar Jakarta was
gebracht. Het kaartje riep veel protest op,
want deJakartanen zijn ervan overtuigd
dat het kanon, dat zij als heilig en boven
natuurlijk beschouwen, een incarnatie is
van een heilige en familielid is van andere
heilige kanonnen zoals NyaiSetama in
Solo en Ki Amuk in Karangantu.
Zelfs ver voordat Indonesië onafhankelijk
werd, geloofde men dat Ki Amuk en Si
Jagur elkaar al eens ontmoet hadden. Dat
zou het bewijs zijn dat de Nederlandse
macht in Indonesië gauw voorbij zou zijn.
Maar terug naar de vraag waar Si Jagur
gebleven is. Het stond op het erf van het
Museum Sejarah Jakarta pal tussen het
Cedung Asuransi Jasa Indonesia en Kantor
Pos Kota. Maar daar staat het kanon niet
meer! Ik geloof het haast niet en kijk nog
een keer. Misschien staat het verstopt
achter alle straatventers met hun wa
gentjes? Maar er is niets te zien. Waar is
toch Si Jagur gebleven? Een straatventer
antwoordt dat ze het kanon verhuisd
hebben. Waarheen weet hij ook niet.
Als ik me niet verreken is het kanon
inmiddels al vijf keer verhuisd. De eerste
keer naar Jakarta, waar het een plaats
kreeg in de Benteng Batavia om de haven
te bewaken. Het stond in de buurt van
Pasar Ikan, dichtbij de Amsterdamse
Poort en de mensen geloofden al gauw
in de bovennatuurlijke krachten ervan.
In de tijd voor de Tweede Wereldoorlog
maakten niet alleen de oorspronkelijke
bewoners van Batavia een bedevaart
naar Si Jagur, ook Chinezen en Indo's
kwamen hier naartoe. Ze geloofden dat
Si Jagur de kracht had om de kinderwens
van vrouwen te vervullen. Om zwanger te
worden, brandden ze wierook en strooi
den ze bloemen, terwijl ze het kanon
innig omhelsden. Er kwamen ook mensen
die hoopten de loterij te winnen en bo
vendien maakte de politie gebruik van Si
Jagur om misdadigers een bekentenis te
laten doen. Die waren namelijk vreselijk
bang om naar het kanon gebracht te
worden; vaak bekenden ze al schuld voor
ze er aangekomen waren.
Drie keer per jaar werd er een plechtig
heid gehouden ter ere van Si Jagur. Men
sen kwamen voor verhoring van gebeden
en om hun dank te uiten in de vorm van
een bijdrage als geld, rijst of een geit. In
de maand Mulud, de geboortemaand van
de profeet Mohammed, werd de plechtig
heid het drukst bezocht. Dan werd het
kanon gewassen met bloemen, wierook
en air jeruk.
Om een eind te maken aan deze plechtig
heden, werd Si Jagur verplaatst naar de
kelder van Museum Wayang in Kota. Maar
ook hier bleven veel mensen het kanon
bezoeken. Vervolgens werd het kanon
verplaatst naar het Museum Nasional
Indonesia aan de Jalan Merdeka Barat.
Maar ook hier bleven de bedevaarders
toestromen, zelfs van buiten Jakarta.Toen
AU Sadikin in 1970 gouverneur van Jakarta
werd, liet hij het kanon verplaatst naar
het erf van het Museum Sejarah Jakarta.
Daar raakte het langzaam in de vergetel
heid. Uiteindelijk ontdekte ik vandaag dat
het kanon al meer dan een jaar eenzaam
in de achtertuin van het museum staat.
Verbannen.
september 2005 39
