'Liever nog dood, dan op zulke wijze vorst te wezen'
behalen kon bij deze vrij ontwikkelde inlanders, die de
macht der Nederlandse wapenen kende, niet opkomen;
doch sterk in het gevoel, van hun recht zouden zij weer
stand bieden tot het uiterste, wat niet anders kan zijn
dan onze achting afdwingen.'
De vele contracten die het Gouvernement in de loop
der tijd met Badoeng had gesloten, waren Cokorda
Ngurah Made Agung als een slang om de keel. Bij
zijn aantreden als vorst in 1902 werd Cokorda
Ngurah Made Agung direct met het Gouverne
ment geconfronteerd. De weduweverbranding
op Bali was de Hollanders een doorn in het oog.
In naam van de ethische politiek probeerde
het Gouvernement deze barbaarse praktijk aan
banden te leggen. Cokorda Ngurah Made Agung
zwichtte uiteindelijk onder de druk. De frustratie
was groot. Het is op deze wijze dat het Gouvernement
een steeds grotere zeggenschap kreeg in Balische staatsza
ken. Cokorda Ngurah Made Agung voelde zich 'als een hert waarvan
een slang dagelijks een rib verbrijzelt'. Hij wilde liever, in plaats van
zulk een langzame marteling, er maar spoedig een eind aan maken.
Of zoals Cokorda Ngurah Made Agung het zelf zei:'Liever nog dood,
dan op zulke wijze vorst te wezen'.
Herdenking
Op 20 september 2006 is het precies honderd jaar geleden dat de
puputan van Badoeng plaatsvond. De herdenking zal grootser zijn dan
ooit. Speciaal dit jaar zal de inauguratie van de nieuwe vorst van Den
pasar plaatsvinden. Om de heldhaftige voorvaders op gepaste wijze te
eren, zijn er tal van bijzondere ceremonies.
Door de puputan ontstond er onder de verdeelde staatjes van Bali een
groot eenheidsgevoel. De puputan vormt de bakermat van de identi
teit van het moderne Bali. Het markante is dat de initiator van de pu
putan, Cokorda Ngurah Made Agung, op Bali niet echt bekend is. Hoe
dit komt is onduidelijk. Misschien omdat de essentie van de puputan
juist het collectief benadrukt en niet het individu. In ieder geval kreeg
Cokorda Ngurah Made Agung na zijn dood de poëtische naam 'Cokorda
Mantuk Ring Rana'toegedicht,'hij die stierf op het slagveld'.
De puputan was geen spontane actie. Het was eerder iets onvermijde
lijks. Onvermijdelijk voor behoud van eigenwaarde en trots. De dood
als ultieme daad van verzet. Heroïscher kan bijna niet.
Slachtoffers van de puputan.
februari 2006 25
