Tempo Doeloe 6 Katanja.
Tjaal Aeckerlin en Hick Schoonenberg werken samen aan het
project Katanja... Het is een interviewproject om de dia/oog lussen
Indische generaties te versterken. De verhalen worden uitgegeven
door KI J-publishers. Onlangs verscheenna Lied van een tokeh en
Neffer karnbekeen nieuw boek van de auteurs met de titel: De jaren
van as at oesoel. Deze maand een verhaal uit dit nieuwe werk.
J[ovenaars
...De Japanners sloten onze school. Het
Nederlandse onderwijs werd verboden en we
mochten ons alleen nog maar in het Maleis
uitdrukken. Ze namen al het lesmateriaal
mee om er de fik in te steken. Ook de kleur
rijke aardrijkskundige kaart en de kaart met
illustraties van allerlei producten in Neder-
lands-lndië, die langs de wanden van onze
klas hingen, moesten het ontgelden.
Mijn ouders maakten zich grote zorgen over
mijn toekomst.'Die otak, die hersenen van
onze zoon, moeten toch in beweging blijven,'
jammerde mijn vader.
De broeders van de katholieke kerk in onze
gemeente brachten uitkomst. Ze bezochten
mijn ouders met de boodschap dat in zware
tijden 'Gods Huis' altijd open stond. Het
bezoek werd afgesloten met een uitnodiging:
'U kunt uw kinderen bij ons laten komen voor
het volgen van onderricht. We vragen u deze
informatie niet met anderen te delen.'
Ik vond het een verademing om weer een
paar uurtjes per dag lessen te kunnen volgen.
De eindeloze spelletjes kastie en tjongklak,
het kikkers vangen en rondstruinen, gingen
mij de keel uithangen.
Op mijn eerste heimelijke schooldag op
de Broederrand begreep ik dat de fraters
bij vrijwel alle Indische families op visite
waren geweest. De woonwijk de Broederrand
bestond uit een lange rij eenvoudige optrek
jes, die oorspronkelijk voor de behuizing van
geestelijken waren bedoeld.
Een deel van de woningen diende nu als
noodopvang voor met name moeders met
kinderen. Hun mannen zaten knijp en van het
uitkeren van salarissen was geen sprake meer.
De mij bekende families van Ree, Beusekom
en Lagas maakten er dankbaar gebruik van.
De broeders beschikten warempel over boek
jes met rekenwerk, taallessen, aardrijkskunde
en vaderlandse geschiedenis. Die hadden
ze voor de sluiting van de school weten te
redden. We kregen in vier kleine groepjes,
op verschillende momenten van de dag, de
leerstof ingepompt. Zo vielen de geheime
bijeenkomsten minder op.
De broeders namen hun taak serieus. Bij
geklier, wegdromen of een brutale mond
kon je een stevige uitbrander verwachten.
Mijn vriend Lodie raakte door de steeds
wisselende schooltijden in de war en kwam
regelmatig te laat of op het verkeerde
moment opdagen. Was dit het geval, dan
moest hij in een hoek van het provisorisch
ingerichte lokaal gaan staan. Hij volgde dan
twee uur lang de les met zijn gezicht op de
muur gericht.
Als tegenprestatie voor het onderwijs
verrichtten we corveediensten voor de
broeders. We schrobden hun vloeren,
veegden met sapoe lidi's, kleine hand
bezems, de erven schoon of deden de
was bij de waterput.
26
