van Ja'f ///yyy'.;
HIT
KONINKRIJK
DER
NEDERLANDEN
INDE
TWEEDE
WERELDOORLOG
NEDERLANDS-INDIË
I
<m-i
het proces of door een adhesiebetuiging af
te geven. Dat was natuurlijk een geweldig
succes. We waren niet zomaar een stelletje
raddraaiers. Het Comité had bovendien meer
dan 1.600 individuele donateurs. Het proces
tegen de staat heeft ontzettend veel losge
maakt bij Indische mensen. Een dame van 97
jaar uit Apeldoorn doneerde honderd gulden
op één voorwaarde: dat we niet zouden opge
ven. Ze schreef erbij dat het haar speet dat ze
de uitslag van het proces waarschijnlijk niet
meer zou meemaken.'
Litteken
'Volgens onze advocaat, mr. Van Heijningen,
heeft Loe de Jong aan het proces een litteken
overgehouden. Ik denk zelf dat de commotie
ook van invloed is geweest op de latere boe
ken van De Jong over Indië. Hij is voorzich
tiger geworden en heeft een andere toon
aangeslagen. Overigens is Loe de Jong dit jaar
gewoon gekozen tot "beste historicus van de
vorige eeuw". Door wie is niet duidelijk.'
'Ik herinner me dat we twee keer een bij
eenkomst hebben gehad bij C.A. Heshusius
thuis. Sommige mensen probeerden ons van
het proces af te houden, wilden dat we wat
rustiger aan zouden doen. Men probeerde
het proces een beetje af te remmen. Op de
bijeenkomst waren ook mensen van het Rijks
instituut voor Oorlogsdocumentatie (RIOD,
het huidige NIOD) aanwezig. Dat afremmen
lukte natuurlijk niet. Ik vroeg me af hoe het
mogelijk was dat Indische mensen in een boek
zo te schande konden worden gemaakt. Dat er
nauwelijks begrip was voor wat er gepresteerd
was in Indië. Ralph zei altijd:'Er was meer dan
oorlog.' Het ergste: deel 11a was de officiële
versie van onze koloniale geschiedenis. Loe de
Jong was rijkshistoricus, hij schreef rijksge
schiedenis en was bovendien directeur van het
RIOD. "Nee", zei de overheid, "De Jong schrijft
als zelfstandig historicus." Maar je kon merken
dat ze er moeite mee hadden en ze hebben De
Jong gaandeweg het proces ook steeds meer
losgekoppeld van de staat. De twee leden
van de begeleidingscommissie van deel 11a,
drs. R. C. Kwantes en prof. dr. IJ. Brugmans, die
kritiek uitten op De Jong, waren niet tegen het
voeren van een proces, maar wel voorzichtig.
Kwantes schreef ons om uit te leggen waarom
hij wél afstand nam van het beeld dat De Jong
schets in deel 11a, maar toch een handtekening
plaatste onder het briefje van de begeleidings
commissie waarin de minister van Onderwijs
werd aanbevolen het boek te publiceren."Als
ik niet had ondertekend," schreef Kwantes,
"dan had ik mijzelf buiten spel gezet en
geen invloed meer kunnen uitoefenen op de
volgende delen." Professor Brugmans dacht er
net zo over.
Niet iedereen in de Indische gemeenschap
kon zich overigens vinden in een proces. Som
migen vroegen zich af of dat wel het geijkte
middel was om De Jong te bestrijden. Maar
alle Indische organisaties waren het over één
ding eens: deel 11a geeft een onjuist, negatief
en onvolledig beeld van Nederlands-lndië.'
Bedroevend
'Na de jaren tachtig is er veel veranderd. Nu
hebben we Het Gebaar. Van het begin af aan
maart 2007
43
