Een raadselachtige
door Frans Leidelmeijer
Mystiek speelde in het symbolisme van rond 1900 een
grote rol. Jan Toorop is de belangrijkste Nederlandse
vertegenwoordiger van deze stijl.
Frans Leidelmeijer
bespreekt iedere maand
een kunstobject dat ont
staan is uit Europese en
Indische kruisbestuiving.
spiegel
De Indische kunstenaar Jan Toorop (1858-1928) ontwierp
voor zijn symbolistische tekeningen regelmatig bijpas
sende lijsten, waarbij de lijnen van de tekening vaak
doorliepen tot in de lijst. Daarnaast heeft hij ook spiegel
lijsten ontworpen.
Ze werden gemaakt van gips, waarna de voorstelling
in het gips werd gekrast. Vervolgens werd de lijst goud
geschilderd met accenten in zilver of een andere kleur.
Deze lijsten werden uitgevoerd door de Haagse lijsten
maker Joostens.
In het symbolisme wil de kunstenaar vaak zijn gevoels-
stemming of ideeën door middel van symbolen kenbaar
maken. Daarvoor gebruikt hij een soort geheimtaal. Op
deze spiegellijst die rond 1900 is ontstaan, zien we aan de
rechterzijde 3 jonge vrouwen, waarvan er één op haar te
nen moet staan, verlangend naar 2 appels reikend die aan
een tak hangen, terwijl aan de linkerzijde van de spiegel
een slang hen bespiedt. De spiegel is in de vorm van een
harp, die symbool staat voor gelukzaligheid of droefheid.
De slang staat symbool voor de vrouwelijke wellust. Door
de appels te begeren wil Toorop aantonen dat de drie
femmes fragiles (onschuldige vrouwen), net als Eva in het
paradijs hun onschuld zullen verliezen. De voorstelling
op de lijst is uitgevoerd in een voor Toorop kenmerkend,
sierlijk lijnenspel.
juni 2007 19