Abiasa of: vaarwel Stamboel
4
Degofin
"villa
Het vertrouwde
adres voor al
uw financieringen
Interesse?
0416 - 279598
INDO T
Ti
www.degofin.nl
Poirrié's perikelen Tempo Doeloe
Op zolder vond ik een kartonnen doos tussen oude spullen voor de
rommelmarkt. Nieuwsgierig naar de inhoud, maakte ik hem open.
Er lagen vier boeken in.
"INGET MATI" "AD PATRES"
Fa. Johs. Ouwejan Zn.
Persoonlijke leningen
Doorlopende kredieten
in vele vormen
Senioren kredieten met
kwijtschelding bij overlijden
Uw eigen villa op het
eiland van de goden
Partner Europa voor PT Bali Realtor te Kuta.
www.indovilla.nl en www.balirealtor.com
Tel: +31(0)40-211.2718
Email: Frank@balirealtor.com
Begrafenis- en crematie-onderneming
Opgerichtin 1924
Rouwkamers
en ontvangkamers
airconditioned
Kantoren: Frederik Hendriklaan 7 - Den Haag
Telefoon: 070 - 355 64 27 (drie lijnen)
Financiële dienstverlening
Met vriendelijke groet, Dave Goossens
Bovenop lag Abiasa, een Javaansch tooneel-
stuk in wajang uit 1878, van de gepensio
neerde Oost-Indische hoofdambtenaar H.C.
Humme. Daaronder de Soerat Sarita, van
de Bazelsche Zending te Bandjermasin uit
1934; daar weer onder de Sedjarah Indonesia
van Sanoesi Pane, ook uit 1934; en tenslotte
Indonesië in het parlement van Max van Poll,
uit 1946. De eigenaar had zijn naam er niet
in gezet, maar het waren onmiskenbaar
boeken van pa. Hij leek het ook aan de
boeken zelf te hebben overgelaten om de
boodschap 'waardevol, niet wegdoen' aan
de vinder over te brengen. Reden genoeg
om ze op te nemen in mijn 'boekennalaten-
schap', met Abiasa als kroonboek. Dit origine
le, kennelijk zeer dikwijls geraadpleegde,
in het Javaans en Nederlands opgetekende
wajangtoneelstuk ademt namelijk iets
mystieks uit. De vergeelde bladzijden laten
bij het omslaan de geur van menjan los en
het vergt weinig verbeeldingskracht om tus
sen de regels door de dalang zijn verhaal te
horen prevelen. Begeleid door gongslagen
natuurlijk, want die horen er al eeuwen bij.
Pa had wat met het Indisch toneel. Hij kon
met verve vertellen over de bedrijvers van
de zogeheten Stamboel, de volkse vorm van
zeg maar de 'Indische opera'. Hij koesterde
niet alleen grote bewondering voor het spel,
maar roemde ook de rolvastheid waarmee
deze rasartiesten allerhande calamiteiten
tijdens de voorstelling het hoofd boden. In
zijn tijd waren de toneelrekwisieten immers
niet zo degelijk. En de passie der spelers was
groot - dus ging er wel eens wat kapot. Zoals
toen een nogal mollige Genoveva in een
tot gondel omgebouwde prauw tijdens een
vliegende storm van het toneel wegvoer. Ze
werd door haar bezorgde geliefde nageroe
pen. Kon die geëmotioneerde achterblijver de
'g' en de 'v' niet uitspreken, en galmde er een
wanhopig 'Hinopipa!' door de zaal. Boven het
kunstmatige stormgeloei uit hoorde Genove
va die noodkreet klinken, en gaf ze met een
net zo luid 'Iaaah!' antwoord. Dat was mooi
meegenomen, wist pa, maar helaas bezweek
het kinderwagenwielstel waarop de gondel
over het podium werd getrokken onder
Genoveva's gewicht en liep het vaartuig kra
kend vast aan de grond. Het publiek raakte
in vervoering toen de diva met elegante ge
baren haar rokken doodkalm bijeen graaide
en rustig wegwandelend haar aria afmaakte.
Ook de wakkere gondelier hield het hoofd
koel. Die wenkte Genoveva's geliefde nader
bij en sleepte met diens medewerking het
wrak achter de coulissen. Doek!
Pa vertelde ook nog dat de woeste baren
bestonden uit marineblauw geverfde
planken die aan de bovenkant in golfpa
troon waren gezaagd en met witte kalk
van schuimkoppen waren voorzien. Achter
elkaar geplaatst en vanuit de coulissen
ritmisch heen en weer bewogen, waren deze
imitatiegolven amper van echte golven te
onderscheiden. Dat de toneelknechten bij
stormweer op het toneel soms zó enthousi
ast te werk gingen dat de 'golven' met grof
geweld op de plankenvloer bonkten, was
volgens pa helemaal niet storend. Dat lawaai
ging toch al verloren in de oorverdovende
herrie waarmee andere toneelknechten
met petroleumblikken en pannendeksels de
suggestie van donderslagen wekten.
Pa was een amateurtoneelspeler van het
meer serieuze genre. Maar ik verdenk hem
ervan dat hij stiekem liever aan Stamboel
had gedaan. In een heldenrol
uiteraard, want hij
kon galmen als een
misthoorn. Jammer
voor hem dat ma
er geen oren naar
had. En jammer
voor ons dat
Stamboel al lang
tempo doeloe is.
Jack Poirrié groeide op in Batoeradja en woont sinds 1951 in Nederland.
Elke maand schrijft Jack Poirrié in Moesson over zijn perikelen.
oktober 2007
27
