HuisbotiÖBoek
>937
Joop van den Berg doet een boekje open over.
Tempo Doeloe Antiquarische boeken
Onder de boeken in mijn Indië-archief zijn er een paar die
ik koester, en het zijn niet eens échte boeken.
DOOF JOOP VAN DEN BERG
Joop van den Berg
(Bondowoso, 1930) is
een verwoed verzame
laar van Indonesiana.
Iedere maand bespreekt
hij een juweeltje uit
zijn bijzondere Indische
boekenverzameling. Op
elke boekenplank is wel
een schat te vinden.
De pagina's zijn niet gedrukt, maar met de hand be
schreven. Het zijn namelijk twee huishoudboekjes,
waarin gedurende een paar jaar de inkomsten, maar
vooral de uitgaven van een doorsnee Indisch gezin
worden beschreven. De boekjes staan vol met rijtjes
als: huishuur, voorschot bedienden, blandja-geld en
de waterrekening. Tussen de twee boekjes van beide
anonieme Indische huisvrouwen ligt een periode
van ruim 35 jaar. Het ene begint in juli 1898, en is
kennelijk ingevuld door een dame in goeden doen. Ik
vermoed dat ze in Soerabaja woonde, want er is vaak
een post'tramgeld', en het gezin brengt de Kerstda
gen door in Prigèn.
Het andere boekje begint in maart 1935 en betreft een
pas getrouwd echtpaar dat van de Staatsspoorwe
gen een salaris van rond de 200 gulden per maand ontvangt. Ik
vermoed dat het stel in Bandoeng heeft gewoond. De dame uit
Soerabaja hield haar uitgaven bijna dagelijks bij, terwijl het an
dere huishoudboekje een weekoverzicht laat zien. Bij beide nemen de
lonen van de bedienden een prominente plaats in. Op 2 novemberi8g8
zien wij een opgeteld staatje dat eigenlijk voor zichzelf spreekt:
VERENIGING VAN HUISVROUWEN, BANDOENG
Saridjin
12,50
Kebon
(voorschot blijft 5)
10,-
Koetsier
(voorschot blijft 6)
15,-
Takooh
12,-
Djait
(voorschot blijft 3)
10,-
Kokkie
(voorschot blijft 2,50)
15,-
Moe
(voorschot blijft 2)
10,-
Djie In
(voorschot blijft 2)
11,50
Djagoeng
0,10
IJs
0,16
96,26
Waarom de djagoeng en het ijs op de post bedienden drukt, is niet
geheel duidelijk maar so what. Maandelijks gaat dus ruim fl. 90,- op
aan de bedienden.
In het Bandoengse huishoudboekje uit 1935 wordt achter de post 'lo
nen' een bedrag vermeld van fl. 7,50 zonder nadere specificatie. Ik neem
aan dat het hier een weekloon betreft. Maar
laten wij uit dit boekje eens een maand bekijken
en summier omschrijven:
In oktober 1935 komt als salaris binnen fl. 173,51.
Wat zijn nu de grote uitgaven voor die maand?
Welnu, huishuur fl. 35,15, dan is
er een gezamenlijke post van
'langanan-rekening, postzegels
en bedienden' van bij elkaar fl.
24,24, en een rekening van Toko
De Zon van fl. 15,85. Voor 'nieuwe
gordijnen' wordt fl. 11,- betaald
en aan apotheek Rathkamp moet
voor medicijnen fl. 8,90 wor
den betaald. De rekening van de
oogarts is fl. 7,-. Deze min of meer
steeds terugkomende kosten ne
men een forse hap uit het maand
salaris. Nog wat andere prijzen in de maand oktober: een hoedje van
Toko Europa: fl. 10,-; bioscoopbezoek fl. 1,30; djamoe 80 cent, kroepoek
35 cent. Uit al die bedragen totaal genomen blijkt dat een huisvrouw
in 1935 ieder dubbeltje moest omdraaien. Maar toch wordt er een
pakket naar Holland verzonden; kosten inhoud fl. 14,65 en kosten
verzending fl. 2,90.
Giften aan familie in Holland
Het boekje uit 1898 is meer gespitst op de dagelijkse uitgaven voor
levensonderhoud, zoals djagoeng voor de kakatoewa's en gras voor de
paarden. Maar toch ook hier die post bediendes: Saridjin fl. 12,50, kebon
fl. 10,- en kokkie fl. 15,-.
Als bijzonderheid wil ik toch even de volgende post vermelden: een te
legram naar Holland van fl. 34,64. Een geweldig bedrag in een tijd dat
een lampenglas 10 cent kostte en een grote tros pisang idem dito.
Wat mij ook opvalt is dat de prijzen in de loop der tijd zo stabiel
gebleven zijn, soms zie je dat ze gewoon jaren hetzelfde bleven. Een
verklaring daarvoor heb ik niet, dat zou een econoom maar eens moe
ten doen.
Wat mij zo ontroert aan die twee boekjes is de bijna argeloze vermelding
van al die dingen die zo hecht verbonden zijn met een leven in Indië.
28
