'Het Indische bewustzijn
blijft beperkt tot de pasar
malams, waar we saté ajam
en tjendol consumeren'
Leven en Overleven
Ze werd in 1966 in Gresik, een klein plaatsje bij Surabaya, geboren en
vertrok een jaar later naar Nederland.
Mariska: 'Mijn Indische ouders moesten om veiligheidsredenen Indone
sië verlaten ten tijde van de zogenaamde communistenjacht. Mijn va
der voelde zich op en top Indonesiër en ook/mijn moeder bezat sterke
banden met het land. Ze liet daar haar tevroeg overleden kinderen
achter. Hun gedwongen vertrek gooidemun bestaan op zijn kop.'
'De ontworteling uit die vertrouwde wereld maakte dat mijn ouders
al hun energie moestenjnletten om een nieuw leven op te bouwen.
Voor deverwerktngvan datgene wat ze hadden meegemaakt bestond
eenvoudigweg geen ruimte', vertelt Mariska.
Mariska's vader kwam te werken als metaalbewerker en haar moe
der in een wasserette. Hun diploma's en werkervaring waren hier in
Nederland niets waard. 'Het opnieuw beginnen kostte mijn ouders veel
kracht. Elke dag weer bevonden ze zich tussen collega's, waarmee ze
hun geschiedenis niet konden delen. We worden als Indische gemeen
schap wel eens afgeschilderd als de best geassimileerde migranten-
groep, maar mijn ouders hebben nooit wezenlijke contacten met
Nederlanders opgebouwd.
Als kind ging ik elke zaterdag met mijn ouders mee naar de markt in
Arnhem. Dan sjokte ik met een boodschappentas vol garnalen, inktvis-
jes en groenten achter ze aan. Vaste prik was de toko die aan het plein
lag. Daar zag ik mijn ouders weer opfleuren door de gesprekken met
andere Indische mensen. Dan bestond er ontspanning', geeft Mariska
aan.
Het overdragen van 'lading' van een ouder op een kind is ook aan
Mariska niet voorbij gegaan. 'Mijn inmiddels overleden vader was een
liefdevolle man, maar hij kon niet altijd voorkomen dat hij onbedoeld
verdriet en boosheid het gezin binnen bracht. Kwam ik bijvoorbeeld
te laat thuis dan kon mijn pa er buiten proporties op reageren. Dat
maakte dat ik als kind regelmatig op mijn tenen liep, omdat ik een
soort alertheid ontwikkelde.'
Aan een muur in haar woonkamer hangt een door haar vader ver
vaardigd schilderij. Het werk geeft een beeld van zijn geboorteplek in
Zuid-Sulawesi. Elke veeg verf drukt heimwee uit.
Indische verlegenheid
In haar kindertijd in Velp kon ze zich maar moeilijk spiegelen aan haar
40 moesson
Nederlandse leeftijdsgenoten. Ze somt een hele reeks aan voorbeelden
op. 'Tijdens de kringgesprekken, op maandagochtenden op school,
wist ik niets te vertellen. Mijn leven verschilde sterk met die van mijn
klasgenoten. Ik ging niet logeren bij een opa of oma, ik maakte geen
fietstochten met mijn ouders en daar waar mijn vrienden tijdens va
kanties naar Texel of Spanje vertrokken, bleef ik thuis. Men verklaarde
"het stil zijn" als Indische verlegenheid, maar ik zweeg omdat ik niet in
staat was om aan de buitenwereld te laten zien wat er werkelijk in mij
leefde.'
Het niet herkend voelen kreeg enigszins een wending toen ze zich aan
sloot bij een korfbalvereniging waar veel Indische kinderen kwamen.
Toch ervoer ze, telkens weer, ook in haar latere leven, het onderscheid
met haar omgeving. 'Ik deed zo rond mijn twintigste de opleiding
Creatieve Therapie. Daar keurde een docent op een gegeven moment
een opdracht af, omdat hij het teveel gepriegel, geduldwerk en detail
listisch vond. Het moest groter en abstracter. Ik heb het werkstuk in
tweeën gescheurd, de randen verbrand en daarna weer samenge
voegd. Het verbeeldde een innerlijk conflict tussen aanpassen of dicht
bij mezelf blijven.'
Ze wijt het bovenstaande aan het feit dat Indische mensen een
andersoortige geschiedenis kennen, hoewel ze er ook meteen aan
toevoegt dat menig tweede generatiegenoot maar mondjesmaat van
dat verleden op de hoogte is. Het Indische bewustzijn blijft beperkt
tot de pasar malams, waar we saté ajam en tjendol consumeren. 'Ook
van de moeilijke episodes uit het leven van onze ouders weten we
onvoldoende. We bezitten vreemd genoeg wel uitgebreide kennis over
de oorlogstijd hier in Nederland,' constateert Mariska.
Moesson #10 mrt(2).indd 40
26-02-2008
