'Als kind liep ik regelmatig
op mijn tenen'
verwerking heeft kunnen plaatsvinden. In het dagelijkse leven kun
nen ze zich op de gekste manieren manifesteren. 'In het verleden
kreeg ik het in vergaderingen doodsbenauwd. Ik wilde iets zeggen,
maar ik kreeg het gewoonweg niet uit mijn mond. Anderen voelen
zich een buitenbeentje in de familie, durven zich in werksituaties, on
danks hun kwaliteiten, nauwelijks te profileren of ontwijken situaties
met grote groepen,' verklaart Mariska.
Het kan, zo verduidelijkt ze, jarenlang goed gaan totdat iemand, bij
voorbeeld door een crisissituatie, tegen een muur oploopt. En wat er
dan veelal misgaat in de gezondheidszorg is dat de Indische geschie
denis van een hulpvrager niet wordt meegenomen. De connectie
wordt volgens haar eenvoudigweg maar zelden gemaakt.
Een ander punt waar kinderen door zijn geraakt is de dader-slachtof
fer thematiek. Mariska: 'De vader die in een Japans interneringskamp
heeft gezeten, krijgt iets onberekenbaars omdat hij op sommige mo
menten het gedrag van zijn plaaggeesten kopieert. Ik ken verhalen
van mensen die thuis met zeer harde hand zijn opgevoed.'
Mariska beschouwt het als een gemis dat de Indische geschiedenis
door de reguliere gezondheidszorg meestal niet wordt opgemerkt of
meegenomen. 'Al die weggestopte traumatische ervaringen van onze
familieleden spelen immers een belangrijke rol.'
Familiebeelden
De deelnemers aan de workshops van Mariska komen met zeer diver
se vragen. Het kan om een lichamelijke klacht gaan of om gevoelens
van angst, twijfel of droefenis die ze niet kunnen plaatsen.
Tijdens de workshops maakt Mariska de 'overgenomen gevoelens'
met behulp van representanten zichtbaar. Een vraagsteller kiest
uit de aanwezige deelnemers vertegenwoordigers die zijn of haar
familieleden verbeelden. Deze representanten concentreren zich en
nemen, zonder instructies vooraf, in een lege ruimte posities in. Op
deze manier ontstaat er een beeld over de plek van de vraagsteller in
relatie tot zijn familie of andere dierbaren.
'Zo kan er naar boven komen dat een vraagsteller zich verdrietig
voelde, omdat zijn vader zich het altijd heeft aangetrokken dat hij
zijn in het kamp overleden vrienden onvoldoende heeft kunnen
bijstaan. Of dat een vragensteller woedeaanvallen kende, omdat haar
moeder tijdens de bersiap meer dan eens bedreigd is geweest. Het
zichtbaar maken is de eerste stap tot heling en verzoening. Dat is ook
mijn eigen ervaring geweest', zegt Mariska resoluut.
Gevoelens overnemen
Bij de workshops familieopstellingen gaat men er van uit dat kinde
ren onvoorwaardelijk van hun ouders houden. Uit liefde en loyaliteit
willen ze 'de rugzak' van hun ouders overnemen. Al is het alleen
maar om een deel van de last te verlichten. Het gaat hierbij om een
onbewust proces.
Deze zogenaamde 'overgenomen gevoelens' hebben altijd te maken
met levensbedreigende situaties binnen een familie, waarbij geen
42 moesson
Moesson #10 mrt(2).indd 42
