Monument Indië Nederland
w
33*
pF
uit de kunst door Frans Leidelmeijer
De geschiedenis van de kolonisatie van Nederlands- Al snel na de dood van Van Heutsz werd besloten dat er een
Indië is een bloedige, gewelddadige geschiedenis.
Eén van de bekendste namen die aan de kolonisatie
wordt verbonden is die van militair bevelhebber en
gouverneur-generaal Joannes Benedictus van Heutsz
(1851-1924).
S >Y
1
1
W
1 Ièê-SB
Frans Leidelmeijer
bespreekt iedere maand
een kunstobject dat ont
staan is uit Europese en
Indische kruisbestuiving.
monument ter zijner nagedachtenis moest komen. In die tijd
was Van Heutsz al omstreden. Aan de ene kant was hij de
bloeddorstige pacificator van Atjeh, aan de andere kant was
juist hij het die de opbrengsten van de natuurlijke bronnen
in Atjeh aan de Atjehers zelf ten goede wilde laten komen.
Uiteindelijk werden er verschillende monumenten opgericht
ter ere van Van Heutsz. Heel bekend is het prachtige art
deco monument van gerenommeerd architect Dudok aan
het vroegere Van Heutszplein in Batavia. Het werd onthuld
in 1932, en werd uiteindelijk in totaal vervallen staat begin
jaren zestig afgebroken.
Monument Indië
Nederland door Ko van
Geemert. Uitgegeven
door Stadsdeel Oud
Zuid, gemeente
Amsterdam.
Mc.» iJf- v, A;'
Voor het monument in Amsterdam Oud-Zuid werd een wed
strijd uitgeschreven. Winnaar was de Haarlemse architect,
en later Rijksbouwmeester, Gijsbert Friedhoff (1892-1970). Hij
stuurde samen met beeldhouwer Frits van Hall een ontwerp
in van een vrouwenfiguur die het Nederlandse gezag symbo
liseert met achter haar een goudgekleurde stralenkrans. Op
het voetstuk staan de cultures en Indische flora en fauna in
reliëf afgebeeld. Slechts een plaquette met de beeltenis van
Van Heutsz herinnerde aan de betekenis van het monument
- deze plaquette is overigens in 1984 spoorloos verdwenen.
Ofschoon overtuigd pacifist, wilde beeldhouwer Frits van
Hall (1899-1945) graag meewerken aan het ontwerp. Van
Hall - in literatuur wordt hij wel eens een Indische jongen
genoemd - was geboren op Java en had er tot zijn zesde ge
woond. Het leven van Frits van Hall eindigde tragisch. Hij zat
in het verzet en werd door de Duitsers gevangen genomen.
Na de ontruiming van concentratiekamp Auschwitz op 18 ja
nuari is hij ergens langs de kant van de weg doodgeschoten.
Na de onthulling in 1935 is het Van Heutsz-monument
vanwege de bloedige pacificatiegeschiedenis van Atjeh,
regelmatig doelwit geweest van acties, bekladdingen, ver
nielingen en zelfs van, in 1967 en 1984, bomaanslagen.
E In 2005 werd kunstenaar en grafisch ontwerper Jan
I ijV Kleingeld gevraagd om aan de nieuwe beteke-
nis van het monument, namelijk Monument
Indië Nederland, vorm te geven. Hij voegde 5
bakstenen zuilen toe met lichtobjecten, waarin
historische foto's die naar de Nederlands-Indi
sche geschiedenis verwijzen. In alle stilte is het
monument op 16 november 2007 opgeleverd.
april 2008
Moesson #10 apr(1).indd 21
25-03-2008 16:45:22
