oo
De
de voorgalerij boeken o cd's o dvd's o sites o nieuwtjes
DOOR ROBERT EGETER VAN KUYK
Hier hebben we een belangrijke studie over een aspect van de Neder
landse muziek dat vrijwel vergeten is: componisten en composities uit
Indië! Over de wisselwerking tussen Europese, met name de Nederlandse,
en Aziatische, met name de Indonesische, culturen is al heel wat geschre
ven. Ook het aspect van de muziek is aan bod geweest en dan denken we
vooral aan de zogeheten populaire muziek die we in gedachten verbinden
met de Indische Nederlanders. Maar nu is er in De oostenwind een boek
verschenen dat een paar stappen verder gaat. De auteur, zelf cultureel
antropoloog en (uitvoerend) musicus, richt zich op de klassieke muziek
van Indische herkomst en wordt daarin bijgestaan door de co-auteur die
een beeld geeft van het (klassieke) muziekleven in het vroegere Indië zelf.
Het boek is soepel geschreven, uitvoerig geïllustreerd in zwart/wit en in
kleur, voor een deel gebaseerd op nog niet eerder aangeboorde bronnen,
en tenslotte - heel belangrijk gezien het onderwerp! - afgerond met een
cd van 80 minuten die voorbeelden geeft van werken van Nederlands-
Indische componisten. Enig punt van kritiek is dat de teksten van de op de
cd gezongen liederen ontbreken.
Van het algemene gaande naar het specifieke geeft het boek in het eerste
hoofdstuk een samenvatting van hoe Europese componisten als Debussy,
Delibes, Massenet, of Saint-Saëns sedert de 19e eeuw dachten over, en
vaak gebruik maakten van, 'exotische' muziek. Binnen deze algemene
belangstelling voor het niet-Europese in de kunst vallen ook Nederlandse
kunstenaars, en hun eerste referentie was Nederlands-Indië. Componisten
keken, niet altijd in positieve zin maar toch wel met belangstelling, naar
die muziek uit een verre kolonie, waar niet zo veel aandacht voor was. Die
muziek, in Holland, was in eerste instantie de klassieke gamelan van Java
en later die van Bali - de 'hoge' cultuur - maar ook de krontjong, die toen
eerder als volksvermaak gold.
Het tweede hoofdstuk wijdt Schreuder aan de ontwikkeling van de
Westerse muziek in Indië van 1814 af toen er een legermuziekcorps werd
gevormd in Batavia. Dit hoofdstuk gaat door tot 1957, een bekend jaar in
de relaties tussen Nederland en Indonesië. Hoofdstuk drie behandelt de
ontwikkeling van gamelan, krontjong en komedie-Stamboul in Indië na
1900 en de waardering die Europeanen er voor de toonkunsten hadden. In
hoofdstukken vier tot zeven worden de belangrijkste Indische componis
ten behandeld: Constant van de Wall (wiens opera Attima in 1917 in de Ko
ninklijke Schouwburg in Den Haag in première ging, en in mei 2008 daar
weer wordt opgevoerd); Paul Seelig; Linda Bandara en Bertrand van den
Sigtenhorst Meyer. Hoofdstuk acht is gewijd aan een aantal componisten
dat hetzij gezien de betrokkenheid met Indië, hetzij gezien de productie,
op de tweede rij gezet moet worden.
De auteur heeft onderzoek kunnen doen in de rijke archieven van het Ne
derlands Muziek Instituut in Den Haag en kon die aanvullen met informa
tie uit de pers, maar ook informatie van nabestaanden.
Hoewel de onderwerpen veelal tot in detail behandeld worden, is de pre
sentatie ervan als gezegd soepel en dus ook voor de geïnteresseerde leek
gemakkelijk toegankelijk. Die presentatie getuigt immers niet alleen van
detailkennis, maar brengt het hele onderwerp in perspectief, mede dankzij
de toevoeging van een cd. Het boek wekt zo de belangstelling voor de Indi
sche klassieke muziek en kan door zijn rijke inhoud ook als naslagwerk ge
bruikt worden. De auteurs onthouden zich terecht van een waardeoordeel
over componisten en composities. In samenvatting: dit is een belangrijk
nieuw boek voor wie interesse heeft in Nederlands-Indië, in muziek of in
de manier waarop verschillende culturen elkaar positief beïnvloeden.
De oostenwind waait naar
het westen.
Indische componisten,
Indische composities
1898-1945
door Henk Mak van Dijk
KITLV/NMI: 331 pagina's
(gebonden) met cd
ISBN 978 90 6718 299 7
Prijs: 34,90
6 moesson
Moesson #10 apr(1).indd
25-03-2008 16:39:40
