Onderzoeksresultaten
Handelsvereeniging Rotterdam (Internatio), de Handels Vereeniging
Amsterdam (HVA) en Billiton. Lindblads boek Bridges to new business.
The economic decolonization of Indonesia verschijnt binnenkort.
Indonesische onderzoeken
Samenwerking met Indonesische onderzoekers kreeg hoge prioriteit.
Niet alleen maakten Indonesische onderzoekers veelvuldig gebruik van
mondelinge getuigenissen en moeilijk toegankelijke archieven, zij richt
ten zich ook op lokale onderwerpen. Zij droegen nieuwe thema's aan en
besteedden uitgebreid aandacht aan beroeps- en bevolkingsgroepen
die in het verleden in de historiografie onderbelicht waren gebleven.
De samenwerking breidde zich spontaan uit en leidde onder meer tot
het oprichten van de studierichting 'Urban Studies' aan de Universitas
Airlangga en Universitas Kristen Petra in Surabaya en een nieuw onder
zoeksprogramma aan de Universitas Negeri Padang.
De intensieve contacten tussen de betrokken onderzoekers mondde
uit in de uitwisseling van visies en benaderingen die verkend werden
tijdens een groot aantal internationale workshops in Indonesië en
Nederland en tot een uitgebreide samenwerking met Indonesische
universiteiten en instellingen. Bijzonder waren de persoonlijke verhalen
van mensen die de Japanse bezetting en strijd om de onafhankelijkheid
persoonlijk hadden meegemaakt en hun ervaringen met de weten
schappers deelden. Verschillende onderzoekers bereiden inmiddels een
proefschrift voor, in Indonesië of elders in de wereld.
Indonesia dalam lintasan kekuasaan
Tezamen met het Onderzoekscentrum voor Maatschappij en Cultuur
van het Indonesische Instituut voor Wetenschappen (Lembaga Ilmu
Pengetahuan Indonesia - LIPI) werden jonge onderzoekers ingewijd in
de onderzoeksthema's, diverse historische onderzoeksmethoden, het
gebruik van historische bronnen en orale geschiedenis. In het program
ma Indonesia dalam lintasan kekuasaan: Belanda, Jepang dan kemerde-
kaan,periode 1930-1960, de Indonesische tegenhanger van Van Indië tot
Indonesië, bekeek men de economische en stedelijke ontwikkelingen en
de problematiek van orde en geweld vanuit lokaal en micro-perspectief.
Zeven monografieën en een bundel met veertien artikelen zullen in
Indonesië door LIPI worden uitgegeven.
Straatbeelden
De koloniale tijd liet de Indonesische steden niet onberoerd. Sporen
daarvan zijn terug te vinden in de hedendaagse steden, al dan niet in
gewijzigde vorm of betekenis. Veertien onderzoekers verkenden de stad
en onderzochten de stedelijke symboliek. Een groot aantal onderwer
pen kwam aan bod: publieke ruimten en gebouwen, en hoe die gebruikt
werden door bepaalde bevolkingsgroepen door de tijd heen; straatna
men, die vaak nog lang na een wisseling van de wacht in het sociale
geheugen van de gebruikers bleven voortbestaan; uithangborden, die
het stadsbeeld bepaalden en standbeelden die opgesteld en ingehul
digd en weer afgebroken werden - of niet; Chinese restaurants en hun
rol in het dekolonisatieproces; modeshows; water als uitbreiding van
de stedelijke woon- en werkruimte en de aanleg van waterleiding als
De werken over de financiële afwikkeling van de Tweede
Wereldoorlog van Meijer en Keppy zijn in het Nederlands
geschreven; de overige uitgaven zijn Engels- of Indonesisch-
talig. De Nederlandstalige bundel Van Indië tot Indonesië biedt
een goede introductie tot het gehele onderzoeksprogramma.
Remco Raben bereidt een Nederlandstalige overkoepelende
publicatie voor over de geschiedenis van de lange dekolonisa
tie van Indonesië.
symbool voor moderniteit.
Ook uit dit onderzoek bleek dat na de onafhankelijkheid het dagelijkse
leven op heel wat gebieden werd gecontinueerd en dat een nieuw
regime niet per se op alle vlakken grootscheepse veranderingen teweeg
bracht. De bundel, onder redactie van Bambang Purwanto, zal in Yogya-
karta worden gepubliceerd.
Indonesische arbeiders
Onder leiding van Ratna Saptari en Erwiza Erman werden de activi
teiten van arbeidersbewegingen in kaart gebracht. Rode draad in hun
bundel Menggapai keadilan: Politik dan pengalaman buruh dalam
proses dekolonisasi 1930-1960 ('Strijden voor rechtvaardigheid: Politiek
en ervaringen van arbeiders tijdens de dekolonisatie 1930-1960') is de
gedeeltelijke verstrengeling van twee emancipatiebewegingen: die
voor politieke vrijheid en die voor de rechten van de arbeiders. Door te
kijken naar de levens en organisaties van arbeiders in havens, mijnen,
bij de spoorwegen en in fabrieken, en in de informele sector - huishou
delijk personeel en betjakrijders - is duidelijk geworden hoe klasse, et
niciteit en sekse een rol hebben gespeeld in de strijd voor economische
en politieke onafhankelijkheid en een betere positie en arbeidsomstan
digheden van de arbeider. Dat deze strijd niet automatisch een grotere
welvaart bracht, leidde in zowel de koloniale tijd als in de jaren vijftig
tot grote teleurstelling.
Indonesian Press Photo Service
Op 2 oktober 1946 richtten de Indonesische fotografen Alex en Frans
Mendur met een aantal bevriende collega's het eerste particuliere
nieuwsfotoagentschap in Indonesië op, Indonesian Press Photo Service
(IPPHOS). De IPPHOS-fotografen legden de belangrijkste gebeurtenis
sen in de geschiedenis van het onafhankelijke Indonesië vast. Meer dan
250.000 negatieven zijn bewaard gebleven; slechts een kleine 200 er
van zijn ooit gepubliceerd. Door het ontbreken van een goede catalogus
is de collectie helaas moeilijk toegankelijk. Yudhi Soerjoatmodjo schreef
in 2000 een boek over de eerste vijf jaar van IPPHOS Tahun-Tahun
Mukjizat: Karya Foto IPPHOS dari Zaman Kemerdekaan 1945-1950 ('De
wonderjaren: De IPPHOS-foto's uit de periode van de Onafhankelijk
heidsstrijd 1945-1950').
Het onderzoeksprogramma Van Indië tot Indonesië heeft op verschil
lende manieren aandacht besteed aan deze collectie. Alex Supartono en
Doreen Lee schreven een artikel over de IPPHOS-foto's voor de bundel
Van Indië tot Indonesië (2007). De bundel bevat daarnaast zeventien
foto's uit de collectie. Een selectie gemaakt door Alex Supartono werd
vertoond op het eindfestival Van Indië tot Indonesië op 11 januari 2007
in Den Haag.
36
Moesson #11 mei(1).indd 36
