op elkaar. Ik dacht bij het
zien van de bakstenen
buitenmuren: Het
pleisterwerk ontbreekt.'
Indische schooltijden
De saaiheid doorbroken
1 h. 1®* 1
Na de oorlogsjaren vertrok Ellen met haar
moeder naar Soerabaja. In de jaren volgend op
de soevereiniteitsoverdracht in 1949, onder
vond ze de veranderingen in de stad. Indische
Nederlanders voelden zich onder druk gezet,
omdat er een openlijke aversie jegens hen
groeide. Ze verloren hun betrekking, vooruit
zichten en/of woning, waardoor velen beslo
ten naar het moederland te repatriëren.
Ellen: 'Over de verslechterde sfeer in Soera-
baja hoorde ik vooral de volwassenen klagen.
Zelf merkte ik op school dat er steeds meer
leerkrachten vertrokken, die niet vervangen
werden. Het onderwijs richtte zich nog sterk
op Nederland. Het Bahasa Indonesia was,
ondanks de gewijzigde situatie, slechts een
bijvak.'
In 1951 reizen Ellen en haar moeder met de
Modjokerto naar Nederland. In Port Said kreeg
ze een brief van een vriend van school die
zich al in Den Haag (haar eindbestemming)
bevond. Hij schreef: 'Kom naar het Neder
lands Lyceum, want hier kennen ze Indische
schooltijden.' In Indië was het immers vroeg
beginnen en vroeg eindigen, terwijl de meeste
onderwijsinstellingen in Nederland pas om
vier uur in de middag eindigden.
De eerste beelden die Ellen na aankomst
opdeed, zijn tekenend voor de ervaringen
van vele Indo's. 'Die benauwdheid van al die
huizen tegen en op elkaar. Ik dacht bij het zien
van de bakstenen buitenmuren: Het pleis
terwerk ontbreekt, de huizen zijn nog niet af.
En ik begon allerlei fragmenten uit liederen
en boeken te begrijpen, zoals: Zie de maan
schijnt door de bomen.'
Ellen maakte inderdaad de keuze voor het
Nederlands Lyceum, waar trouwens een groot
aantal Indische jongeren hun schoolloopbaan
doorlopen hebben.
Haar moeder kwam maar moeilijk aan de
slag, want werkgevers hadden een houding
van: 'Je komt uit Indië, dus wat kun je eigen
lijk?' Ze accepteerde dat ze onderbetaald werd
om maar een inkomen binnen te brengen. De
vroegere baas nodigde de moeder van Ellen
uit om weer voor Tiedeman Van Kerchem in
Indonesië te werken. Daar verbleef ze tot 1953.
Ellen werd ondergebracht in een kostgezin.
In 1959 is Ellen aanwezig bij de oprichtings
vergadering van de Indische Kunstkring Tong
Tong. 'Met de komst van driehonderdduizend
gerepatrieerden wilden we - vooral Tjalie na
tuurlijk - onze Indische cultuur een eigen plek
geven. De literatuur, muziek, toneel en dans.
En we omarmden het motto: Integratie ja, as
similatie nee. In het bestuur zaten mensen als
60 moesson
Moesson #11 mei(1).indd 60
22-04-2008 10:39:01
