HIEB RU51
1(1 QDD5 hoede
OflZE GELIEFDE BE5TÏ
ZORGtflDE MOEDER
YIEUfE Gfl5 jft-JARE/
HEFT GELtlt
Pi UET DE STEÜRTJEf
P STAGEN HUB BIDUEftD fiJ
1_^ «um<i3f
HKR MtT
EEK vriend
Dü GROTE KlMÜfRVffiEHD
ALLER
AHVANDERSTE1IP
EEB:i3JULI 104 TE HAAS
BS&TS45TI
RïiSïl* Licvt PI
nutKBUIESl
stremt 11
Het graf van Pa van der Steur
en van Anna Maria 'Ma' van
der Steur.
maar wat de heer Pudjo nog even wilde bewijzen. Namelijk dat hij en
niemand anders de beheerder is van het graf van Pa van der Steur.
Pa, de man die zelf zijn hele leven kinderloos bleef, hield van 'zijn'
jongens en meisjes en zij van hem. Als dank gaven veel oud-Steurtjes
financiële steun aan het weeshuis en na zijn dood zetten ze zijn werk
voort. Zonder hun inspanningen was Pa waarschijnlijk vergeten, zoals
het gros van de Hollanders, die hier hebben gewoond. Slechts enkelen
hebben de eer te mogen voortleven op anonieme zwart-wit foto's
zonder onderschrift in een museum, alleen interessant voor historici
en familieleden die op zoek zijn naar sporen, die langzaam maar zeker
worden uitgewist. De vele afbrokkelende koloniale gebouwen staan
symbool voor het langzaam wegslijten van de tastbare geschiedenis
van het oude rijk in het dagelijks leven van Java.
Als de heer Pudjo weer naar binnen schuifelt, blijkt de beste man zich
te hebben verkleed. We gaan, maak ik uit zijn verhaal op. En inderdaad,
hij loopt naar de deur en samen schuifelen we de straat op. In de verte
wordt mijn geweten lastig gevallen door een mager schuldgevoel. Het
is behoorlijk warm en door mij heeft de heer Pudjo, toch behoorlijk op
leeftijd, zijn koele huis moeten verlaten voor een wandeling in de bran
dende zon om een onbekende Hollander naar een graf te brengen. Bij
een benzinestation wachten we op de juiste bemo, de spotgoedkope
taxibusjes.
Wie in Magelang komt, begrijpt waarom Johannes van der Steur zo
verliefd werd op Java. De stad is gesitueerd in een vulkanisch land
schap, zo mooi dat je er kippenvel van krijgt - met in het oosten de con
touren van de machtige vulkaan Merapi, nog altijd een van de actiefste
vulkanen ter wereld, en in het westen de even imposante, maar leven
loze Gunung Sumbing.Anno 2008 blinkt Magelang zelf
niet uit in schoonheid. De stad beschikt weliswaar
over een gezellige markt, die alleen maar groter
lijkt te worden naarmate je er rondwandelt,
maar architectonische schoonheid is er
verte zoeken.
Het middernachtzendingswerk dat Jo
hannes van der Steur in Haarlem en
Amsterdam had verricht, zou in het
huidige Magelang niet nodig zijn
geweest. De oude garnizoensstad
heeft namelijk geen enkele kroeg
waar arbeiders hun loon kunnen
opzuipen. Hoe anders moet dit zijn
Moesson #1 iuli(1).indd 23
geweest toen Johannes hier net arriveerde tussen de ruwe militai
ren. Aanvankelijk moesten ze niets van de vrome 'zielknijper' hebben,
volgens biograaf Poldi Carlos. Op een zekere avond in april 1893 zei een
dronken militair tegen Johannes: 'Als je echt zo vroom bent, dan moet
je in de kampong maar eens die alleenstaande vrouw bezoeken met
vier kinderen.' Johannes antwoordde slechts: 'Word nuchter en kom
morgen terug.' Zo geschiedde en de volgende dag nam hij de vrouw en
haar vier kinderen in huis. Pa van der Steur was geboren.
Het graf
Christien, Lucie, Marie en George, dit waren de eerste Steurtjes van
Huize Oranje Nassau, zoals de koningsgezinde Johannes het bamboe
hutje had genoemd. Bijna veertig jaar later was Huize Oranje Nassau
een militair complex dat bestond uit verschillende gebouwen met
recreatiezalen, werkplaatsen, een speelterrein en een moestuin. Het
weeshuis bood plaats aan ongeveer vierhonderd kinderzieltjes. Pa
werkte zich kapot en zijn moordende plichtsbesef liet hem niet toe
Magelang te verlaten. In de ruim vijftig jaar dat hij er woonde, is hij
één keer teruggegaan naar Nederland, noodgedwongen, omdat hij
doodziek was. Zelfs voor zijn eigen huwelijk keerde hij niet terug naar
Nederland. Zo schitterde Pa in afwezigheid toen zijn goede vriend en
gevolmachtigde Gerard Velthuysen voor hem trouwde met Anna Maria
Zwager. Toen zij later in Huize Oranje Nassau aankwam, liet Pa alle kin
deren een welkomstlied voor haar zingen, waarschijnlijk als goedma
ker. De gebouwen van Huize Oranje Nassau bestaan nog steeds, maar
worden tegenwoordig gebruikt door het Indonesische leger.
Na de tocht door het centrum stappen we uit in Jalan Ikhlas. De heer
Pudjo gaat voorop, met zijn inmiddels bekende kleine
pasjes, schuifelt hij vooruit, totdat we voor een
groot ijzeren hek staan. Erboven hangt een
rechthoekig wit bord.'Komplek Pa vander
Steur', staat erop geschreven in grote
zwarte letters. Om bij het hek te komen
moeten we langs een vrouw die haar
koopwaar ervoor heeft uitgestald.
Dat ze deze plek heeft uitgezocht
is niet vreemd, want Jalan Ikhlas
is een drukke winkelstraat. Als de
heer Pudjo aan het hek begint te
morrelen, voel ik me zenuwachtig
worden, als een archeoloog die een
juli 2008 23
24.06.2008 15-37-12