Een
koninklijk
lampje
0
uit de kunst
door Frans Leidelmeijer
Frans Leidelmeijer
In 1939, toen dit lampje door Homme de Vries
werd gemaakt, was er nog geen vuiltje aan de
lucht. Hoewel: de wereld zuchtte onder een
ernstige financiële crisis, die begin jaren
dertig was begonnen. Zal de geschiedenis
zich herhalen?
bespreekt iedere maand eer
kunstobject dat ontstaan is
uit Europese en Indische
kruisbestuiving.
Indië was toen nog van ons. Het mollige klei
ne meisje dat afgebeeld staat op het lampje,
was voorbestemd om niet alleen koningin
van Nederland te worden, maar ook van
Nederlands Oost- en West-Indië. De Tweede
Wereldoorlog stak daar echter een stokje
voor en de nu 70-jarige koningin Beatrix is
'slechts' koningin van het lage landje aan de
zee en de Antillen geworden.
Het meisje op het lampje is namelijk de dan
éénjarige Beatrix, weergegeven in venster
email. Gevat in een houder van gebruneerd
hout en op een voet van Makassaars ebben,
gemaakt van een boom die ooit op Celebes
groeide. Ze wordt omgeven door boompjes
met appeltjes van Oranje, als verwijzing naar
haar achternaam en om haar koninklijke
status te accentueren. Ook is er aan de bo
venzijde een kroontje met aan weerszijde de
Nederlandse vlag aangebracht. Het geheel
wordt bekroond met een puntvormig orna
ment bezet met een halfedelsteen.
Vensteremail is een tegenhanger van het
cloisonné, dat we kennen van Chinese vazen.
Bij vensteremail wordt op een metalen
ondergrond - waarin met een koperdraad de
voorstelling in cloisons zijn aangebracht -
gekleurd glasemail gedaan. Daarna gaat dit
in de oven. Als het email hard is geworden,
wordt de achterzijde van het plaatje ver
wijderd en heeft de voorstelling in transpa
rant email, als je het tegen het licht houdt,
dezelfde werking als glas in lood.
Homme de Vries was een metaalkunstenaar.
Een leerling van de bekende zilversmid Jan
Eisenloeffel. Eisenloeffel was weer bekend
van zijn koperen en zilveren theeserviezen in
een strakke stijl die hij rond 1900 ontwierp.
Vanaf 1910 ontwierp hij serviezen, klokken en
lampen in een barokke, oriëntaalse stijl, die
onder andere door Homme de Vries werden
uitgevoerd.
Een jaar geleden kocht ik dit koninklijke
lampje van de achternicht van De Vries. Die
vertelde me dat het de bedoeling is geweest
om dit lampje aan de kroonprinses aan te
bieden. Maar door het uitbreken van de
oorlog in 1940 is dit niet doorgegaan. Nu
hoop ik maar dat Museum Paleis het Loo, ons
Nationaal Oranjemuseum, het lampje aan
haar collectie zal toevoegen.
14 Moesson
ly/lnoccnn it~7 lani 1 ari inHH 1 A
17.1 o.onnft 17-1 a-oA
