mm Jan Pieterszoon Coen geschilderd door Jacob Waben, zeventiende eeuw.
i
zijn gezin besmet
Toen Coen het
nieuws hoorde, ont
plofte hij. Want Sara
had willens en wetens
de goede naam van
~y> - W
S'rsk
Geruzie
«- %i Jg
rïC', -»
V'
-ti^L''Vieto- y* ^k, Hj r"
over hij in brieven naar de Heren Zeventien
had gefoeterd: 'Eenige leven slimmer dan
d'onredelijcke beesten selffs'. Wanhopig had
hij hen gevraagd: 'Sendt toch eens lieden die
waerdich zijn de naem van een mensch te
voeren'. Hij vond zijn personeel lui, zedeloos,
drankzuchtig en vrouwengek.
Coens woede deed veel stof opwaaien. Men
probeerde de zaak te sussen. Jurist Van den
Heuvel opperde een huwelijk tussen Sara en
Pieter. Predikant Justus Heurnius wees erop
dat Sara met haar dertien jaar volgens het
vaderlands recht huwbaar was en vroeg zich
af of ze de gevolgen van haar ontmoeting
met de zestienjarige Pieter had overzien. Hij
stelde voor haar doodsvonnis te veranderen
in huiselijke tuchtiging. Maar Coen hield voet
bij stuk.
Het werd een zaak voor de Raad van Justitie
waarvan Pieter Vlack voorzitter was. Omdat
de Raad niet kon beslissen, werd de zaak
verdaagd. Bij de vaststelling van Pieters straf
op 18 juni kwam de Raad er opnieuw niet
uit. Vlack, Coens zwager, maakte als voorzit
ter gebruik van zijn dubbel stemrecht. Coen
had als gouverneur-generaal de beslis
sende stem. Hij besloot dat Pieter niet werd
opgehangen maar 'metten swaerde gerecht'
opdat 'de doot nae volge'. Omdat Sara nog
minderjarig was, wijzigde hij haar doodstraf
in een openbare lijfstraf. Alle leden van de
Raad gingen akkoord behalve Antonio van
Diemen. Pieter Cortenhoeff was namelijk
diens ordonnans.
De volgende dag werden de vonnissen
voltrokken. Nadat Pieter was onthoofd, werd
Sara in de Stadhuis 'met open deuren wel
strengelijck gegeeselt'.
De Bataviase bewoners reageerden 'perplex
en verbaest'. De kerkenraad veroordeelde
Coens optreden: 'Het scheen een plage van
God, den Heere, te zijn, dat hy, die een zoo
grooten justicier altyts geweest is, hierinne
sooverre afdwaalde'. Weldra ging iedereen
weer over tot de orde van de dag want Bata
via werd op dat moment belaagd door het
leger van de Mataramse vorst.
mei 2009 31
en ging naar Sara's kamer. Daar beminden ze
elkaar en beloofden ze elkaar trouw. Iemand
heeft Sara en Pieter bij Coen verlinkt, maar
wie dat was, vermeldt de historie niet.
Toen Coen het nieuws hoorde, ontplofte hij.
Want Sara had willens en wetens de goede
naam van zijn gezin besmet. Hij hekelde
Pieter om diens losbandige levensstijl. Het
gerechtelijk verslag zou later vermelden dat
Pieter die middag Sara 'gedefloreert [ver
kracht] en tot twee diverse maelen zijn wil
met haer gedaen' had. Coen gaf advocaat
fiscaal Antoni van den Heuvel de opdracht
om het schavot voor Pieter en Sara in orde te
maken. Pieter zou worden opgehangen en
Sara in een watervat worden verdronken.
Coen had alle reden voor zijn boosheid, want
onder zijn dak was datgene gebeurd, waar-
Moesson #11 Mei.indd 31
21-04-09
