Gepensioneerd KLM-gezag-
voerder Ami Emanuel:
'Ik heb nimmer het voorrecht
gehad voor blauwe te
zijn uitgemaakt.'
Violist Johnny Rahaket aan de
vooravond van Puputan in Nij
megen: 'Ze scholden me uit voor
blauwe of voor vuile halfbloed.'
Blauw haar
Niet alleen Indo's hoor, maar ook Molukkers, Menadonezen, Javanen
en Chinezen zelfs, al werden die laatsten natuurlijk ook wel eens voor
spleetoog uitgemaakt. Je kan op je teentjes getrapt zijn, maar zo gaat
dat in de marine.' Ferdinandus was opperschipper en chef equipage
op marinekazerne Willemsoord en heeft zich nooit verdiept in de
herkomst van blauwe. 'Nu je het zegt, is het wel gek dat je niet bruine
werd genoemd. Weet je dat tot op de dag van vandaag Indisch eten
bij de marine blauwe hap wordt genoemd, of het nu een rijsttafel is
of bami? En had je vroeger verkering met een Indische, dan werd er
gevraagd naar die blauwe meid. Omdat blauwe bij ons zo is ingebur
gerd, zou het heel goed kunnen zijn dat het zich vanuit de marine
heeft verspreid naar het burgerleven.'
Blauwe vlek
De Koninklijke Marine als een van de verspreiders van het woord,
klinkt plausibel. Maar waar komt blauwe toch vandaan? Misschien
weet Inge Dümpel het, verslaggever van Indisch Nederland, die net
als Dick Ferdinandus is geboren in Soerabaja. Zij presenteert elke
maandagavond een Indisch radioprogramma bij Centraal FM in
Zuidoost-Brabant. Naast het schrijven van artikelen en interviews
organiseert zij evenementen in de regio, zoals Indische Boekendagen
en exposities met werken van Indische kunstenaars. Ze is auteur van
kinderboeken, waaronder Katek over een kuikentje; ze schreef een
boek over Indorockband The Crazy Rockers en is co-auteur van Gelders
Blauw; Indisch leven in de provincie.
Hebben de auteurs van Gelders Blauw inderdaad de Indische geuzen
naam gehanteerd? Inge: 'De keuze is niet door mij gemaakt, maar
door anderen. Uiteraard staat blauw hier voor Indisch. Zo geeft de
titel precies weer over welke groepering het gaat, namelijk Indische
mensen in Gelderland. Indische mensen in Gelderland was wel een
beetje saai om als titel te gebruiken. Brabants Blauw staat nu op ons
programma.
Inge Dümpel is nooit uitgemaakt voor blauwe. 'Nee, wel voor peknek.
Ik weet dat met name de kinderen van de eerste generatie van toen,
op de lagere school in het dorp waar ik destijds woonde, voor blauwe
werden uitgescholden. Ik denk dat ze zelf niet eens precies wisten
waar dat blauwe nu echt voor stond. Een tante van mij vertelde dat
dit te maken heeft met een donkere (blauwe) vlek boven het stuitje
bij Indische baby's, die in de loop van een paar weken verdwijnt.
Vooral bij jongens is dit duidelijk te zien. Ik vind dit een heel onwaar
schijnlijke verklaring. Omdat blauwe niet direct betrekking heeft op
de huidskleur, maar meer op de soort kan ik er wel om lachen. Nega
tief? Dan zou 'blauw bloed' en 'van de blauwe knoop' dat ook moeten
zijn. We bevinden ons dus in goed gezelschap.'
Als kind zal Johnny Rahaket (vader van de Kei-eilanden, moeder van
het Brabantse platteland) ongetwijfeld een blauwe vlek op de rug
of bips hebben gehad. Daarna verscheen al snel een onuitwisbare
blauwe plek onder de linkerwang. Johnny is namelijk violist. Hij is
ook de artistiek leider van de muzikale voorstelling 'Puputan: Val van
juni 2009 33
Moesson #12 Juni.indd 33 7©+ 27-05-09 12:48
