Voormalig marineman Dick Ferdi-
nandus (met pop) als kleine blauwe
naast zijn vader en met zijn broertje
in Soerabaja vlak voor de oorlog.
Bali' die op 10 en 11 juni aanstaande in première gaat in de Stads
schouwburg van Nijmegen. Hij lacht: 'De Hollanders die blauwe in
de mond nemen, hebben zelf ook geen idee waarover ze het hebben.
Toen ze het voor het eerst naar me riepen, snapte ik er geen zak van.
Sterker nog, ik ben in een wit pleeggezin opgegroeid, ik had niet
eens door dat ik er anders uitzag. Het zijn heel vreemde processen
die je doormaakt, die je doen realiseren dat je anders bent dan je
omgeving. Ze scholden me uit voor blauwe of voor vuile halfbloed en
dan dacht ik als kind, voordat ik er op los mepte: waar hebben ze het
in hemelsnaam over? Toen ik later een vakantiebaantje had in een
fabriek en men had je nodig, dan werd er geroepen hé, blauwe. Maar
dat gebeurde op een vriendelijke manier, het was niet beledigend
bedoeld. Ik heb het idee dat vooral Molukkers zo werden aangespro
ken, maar ik kan me vergissen. In ieder geval heb ik op een gegeven
moment een Molukker gevraagd naar de herkomst van blauwe. Die
gaf als verklaring: de zwarte haardos, als daar de zon doorschijnt op
een bepaalde manier, licht die blauw op. Ik heb nooit naar andere,
mogelijke verklaringen gezocht.'
Blauw oog
Alexander Valeton (Bergen, 1964), zoon van een Hollandse vader
en Indische moeder, poneert een andere verklaring: 'Ik ben bekend
met blauwe. Ik begreep dat het te maken heeft met het feit dat bij
volbloed Indonesiërs door de donkere huid de blauwe aderen niet te
zien zijn... bij blauwen dus wel, omdat er genoeg blank bloed door
heen zit.' Alexander Valeton is oprichter van Het Blauwe Oog/Blue
Eye Productions in Amsterdam. Het is een bedrijf dat zich richt op de
productie en distributie van televisie- en multimediaproducties. Is de
naam Het Blauwe Oog gekozen vanwege de Indische connectie? Hij
antwoordt: 'Nee.. of ja, het heeft wel te maken met Indonesië. Ooit
was ik in Sulawesi en daar zat een kindje op mijn schoot dat in mijn
pupil staarde en zei: 'mata biru... kamu tidak bisa lihat... karena ada
air di dalam mata-mata' [blauwe ogen. dan kunnen wij niet zien.
want dan zit er water in onze ogen - red.]. Verder is het in mijn busi
ness een kwestie van elkaar op je blauwe ogen vertrouwen en als dat
niet gebeurt, is er best een kans op een blauw oog.'
Blauwe trots
Tijd voor de blauwe hemel. Ami Emanuel was 31 jaar gezagvoerder bij
onze nationale blauwe trots, de KLM. Hoewel van 1931 en Indisch, zegt
hij in zijn lange leven 'nimmer het voorrecht gehad te hebben voor
blauwe te zijn uitgemaakt.' Emanuel peinst: 'Dit terwijl mijn vrouw
Irene [ook Indisch - red.] en ik in de jaren vijftig toch vrij veel in het
Haagse hebben gestapt. En ik moet bekennen dat zover ik mij kan
herinneren ook mijn Indo-vrienden in die jaren deze bejegening niet
hebben gekend. Kennis hiervan kreeg ik pas veel later via vertelde
ervaringen van Indo's van mijn generatie in de pers.
Terugkijkend denk ik - in alle bescheidenheid - nooit in omstandighe-
den te hebben verkeerd die aanleiding zouden hebben kunnen geven
tot het uitgescholden worden voor blauwe. Gedurende het eerste
verblijf met mijn ouders in Nederland, van augustus 1946 tot februari
1948, had ik op de hbs in Haarlem nogal wat krediet bij leeftijdgeno
ten als scorende "centervoor" van de junioren-A van H.F.C. Haarlem.
Het seizoen ervoor was het eerste elftal van de senioren kampioen
van Nederland geworden. Na terugkomst in augustus 1951 werd ik na
mijn toelating vrij snel gekozen tot voorzitter van de senaat van de
verkeersvliegeropleiding op Ypenburg. Daardoor kom je wat anders
over, ook al was je de enige Indo.'
Denkend over blauw herinnert hij zich dat hij in 1968 lid was van
de Raad van Elf op het carnaval in De Mommes in Maastricht. Hij
grinnikt: 'Ofschoon er nooit domicilie te hebben gehad, noch het
lokale dialect sprekend, kan de enige connectie met Maastricht en
het carnaval toen slechts mijn bierconsumptie zijn geweest, whether
34 Moesson
Moesson #12 Juni.indd 34
27-05-09 12:48
