'Voor veel Indo's is het lastig te
verwoorden wat Indisch-zijn inhoudt.'
Kortingsactie
TEKST EN FOTOGRAFIE YOLANDA BREUER
Indisch is een gevoel is de titel van het on
langs verschenen boek van Mariene de Vries.
Als socioloog en onderzoeker is zij verbon
den aan het Instituut voor Migratie en Etni
sche Studies (IMES) van de Universiteit van
Amsterdam. In openhartige verhalen vertel
len leden van de tweede en derde generatie
wat ze van huis uit aan Indische bagage
hebben meegekregen en wat Indisch-zijn
voor hen betekent. Yolanda Breuer - zelf
derdegeneratie Indo - stelde vijf vragen aan
Marlene de Vries.
1. Wat vond je het meest opmerkelijke aan
je onderzoek?
'Het heeft me het meest verrast dat de
invloed van de koloniale erfenis zo groot is
geweest bij de tweede generatie.
Binnen de laatkoloniale samenleving, waarin
de ouders van tweede generatieleden zijn
opgegroeid, waren blanke Nederlanders
de 'referentiegroep' bij uitstek. Nederlands
gedrag was de norm geworden. Veel Indische
Nederlanders kregen dan ook met de paple
pel ingegoten zich zo Nederlands mogelijk te
gedragen. Ook vonden velen het gewoon om
neer te kijken op Indonesiërs. Tweede gene
ratieleden vertelden me, op zeker moment in
hun leven geconfronteerd te worden met het
vaak onderdanige, volgzame gedrag van hun
ouders: "Mijn vader gedroeg zich heel anders
als zijn Nederlandse collega's op bezoek kwa
men. Dan kwam hij heel verkrampt over."
Wat mij trof, was hoeveel mensen van de
tweede generatie bepaald gedrag onbewust
hadden overgenomen en hoeveel moeite en
tijd het sommigen heeft gekost zich daarvan
te ontdoen. Bijvoorbeeld om onderdanig
gedrag om te zetten in assertief gedrag.'
2. De titel van je boek is 'Indisch is een
gevoel'. Kun je die uitspraak toelichten?
'Ja, er past een gebaar bij dat mijn responden
ten vaak maakten. Handen in de lucht van:
'Wat is nou Indisch? Hoe leg ik dat in vredes
naam uit?' Vervolgens zeiden ze: 'Het is een ge
voel!' Meerdere mensen vonden het moeilijk
te verwoorden wat Indisch-zijn inhoudt. Het
zit hem vaak in hele subtiele dingen, vaak in
het onderbewuste. De een associeert het met
geur - van Indisch eten bijvoorbeeld, of met
een bepaalde manier van spreken. Sommigen
omschreven het gevoel 'toch iets anders' te
zijn dan autochtone Nederlanders. Huids
kleur speelt daarbij soms ook een rol. Voor
veel ondervraagden stonden familiezin en de
specifieke familiecultuur hoog in het vaandel.
Daarin zagen zij grote verschillen met autoch
tone Nederlanders, bijvoorbeeld de wijze van
verjaardagsvieringen.'
3. Na de eerste Indische immigrantengroep
zijn er veel andere bij gekomen in ons land.
Kunnen we opgedane kennis en ervaring
toepassen op andere nieuwkomers?
'Wat ik heel belangrijk vind, is wat in de jaren
vijftig van overheidswege gezegd werd. Een
deel van de Indische Nederlanders werd
als onassimileerbaar gezien. Die zouden 'te
oosters' ingesteld zijn. Indische Nederlan
ders hebben inmiddels de reputatie van
probleemloze en goed geïntegreerde groep.
Dat men Indische Nederlanders ooit onas
simileerbaar noemde is nu onvoorstelbaar.
Natuurlijk verschillen de Indische groep en
de andere migrantengroepen in veel opzich
ten, de vergelijking gaat zeker niet helemaal
op. Maar toch... zouden onze huidige zorgen
over Turken en Marokkanen over een halve
eeuw niet net zo onvoorstelbaar kunnen
zijn? Misschien zouden we die zorgen wat
meer moeten relativeren.'
4. Wat is je opgevallen tijdens gesprekken
met mensen van de derde generatie?
'Je ziet grote onderlinge verschillen. Voor som-
migen hoort het Indisch-zijn bij het familiever
leden, iets wat met hun grootouders te maken
heeft; voor anderen heeft het wel degelijk
betekenis in het heden. Opvallend vond ik ook
dat nogal wat derde generatieleden vertelden
buitengewoon veel verdriet te hebben gehad
toen hun Indische grootouders overleden. Het
gaf ze ook het gevoel dat daarmee het 'echte'
Indische uit hun leven verdween.'
5 Hoe zullen volgens jou latere generaties
aankijken tegen hun Indische afkomst?
'Het zal in de toekomst meer als een soort
voetnoot bij iemands levensverhaal gaan
horen: 'Mijn overgrootmoeder was Indisch.'
Dat geldt nu al voor een deel van de derde
generatie. Zoals de ontwikkelingen zich
momenteel laten zien, zullen mensen in
volgende generaties niet meer een identiteit
ontlenen aan die Indische afkomst.'
Indisch is een gevoel
Door Mariene de Vries
Amsterdam University Press:
424 pagina's
Prijs: 39,50
ISBN 978 90 8964 125 0
'Indisch is een gevoel'
Moesson-lezers krijgen 15% korting op deze uitgave. Vul onderstaande bon in en stuur
deze naar: Amsterdam University Press, Afd. bestellingen, Antwoordnummer 10275, 1000
PA Amsterdam. Postzegel is niet nodig!
Ja, ik bestel Indisch is een gevoel en machtig hierbij Amsterdam University Press om
het bedrag van mijn rekeningnummer af te schrijven. Ik krijg zo spoedig mogelijk het
boek thuisgestuurd.
Naam:
Adres:
Postcode: v Y 1 Y 1 Plaats:
Telefoon:
Bank- of gironummer:
E-mail:
Handtekening:
Deze actie loop tot en met 31 juli 2009.
juni 2009 9
Moesson #12 Juni.indd
27-05-09 12:46
