indonesië
Net buiten
Manado staat
het reusachtige
beeld 'De hemel
vaart van Jezus.'
Aan de voet van het reusachtige Jezusbeeld
staat een gedenkmonument voor het leed
van de Manadonese bevolking tijdens de Ja
panse bezetting. Een Nederlandse kunstenaar
maakte de gedenksteen in Bogor in 1947.
andere was kapot - tegen de Japanners. Maar
de lokale commandant kapitein Kroon moest
een kustlijn van tweeënhalve kilometer ver
dedigen. Kroon kon alleen op steun rekenen
van kleine eenheden van de lokale Militie en
de Landstorm. Kroon had dan ook het bevel
gekregen bij een naderende nederlaag terug
te trekken naar de Tinoör-verdedigingslijn,
die vijf kilometer landinwaarts lag.
De Nederlandse en Menadonese troepen
hadden weinig kans tegen de Japanners. In
de ochtenduren bleek al snel dat de Neder
landse verdediging te zwak was. De Ne
derlandse eenheden kregen het bevel naar
Tinoör terug te keren.
Korte schermutselingen vonden plaats tus
sen de tot de tanden bewapende Japanners
en de verwarde Nederlandse troepen, die
met gebrekkige communicatie uiteindelijk
in Koha belandden. De Tinoör-linie was bijna
verloren. Het was luitenant Van de Laar die
tevergeefs terugvocht met zijn B-compagnie
van het Reserve Korps Oud Militairen (RK). Hij
werd gesteund door versterkingen van de Eu
ropese Militie en Landstorm Compagnie van
de eerste luitenant Masselink. Van de Laar en
zijn mannen vochten erop los.
Om half elf naderden vier Japanse tanks. Drie
tanks konden tot stilstand worden gebracht
door fel mitrailleurvuur en een omvallende
boom. Zware gevechten duurden voort tot
drie uur 's middags. Toen raakte de munitie
van de Knil-troepen op.
Met slechts een beperkt aantal manschap
pen beschikbaar, probeerde luitenant
Op de weg van Manado naar Tomohon werd
zwaar gevochten tussen de Japanners en de
Nederlandse en Manadonese troepen. De
Japanners leden grote verliezen en de strijd ging
de gehele dag door.
Radema met zijn A-compagnie van het RK de
Japanse opmars te stoppen. Zijn korporaal
Pinon Toan schreef later: 'Het vechten leek
eeuwig te duren. We moeten veel van hen
geraakt hebben, maar ze overstegen ons
in aantal en ze bleven komen. Toen ze onze
posities naderden, gaf sergeant Wantania
het bevel terug te trekken. Tijdens onze
terugtocht gaven sergeant Roemambi en
soldaten Iniray en Poesoeng dekkingsvuur. Ze
bleven vuren totdat hun schuttersputje werd
verwoest door één van de Japanse tanks.
Geen van hen overleefden het, maar ze heb
ben waarschijnlijk ons leven gered.'
Een derde verdedigingspunt van de Ne
derlanders was het Tondanomeer en de
landingsbaan bij Longowan. Op 11 januari
sprongen kort na de klok van negen 334
Japanse parachutisten het luchtruim in. Hun
missie: verovering van de landingsbaan.
Er volgde een felle strijd, waarbij zeker 34
Japanse parachutisten omkwamen. De goed
getrainde Japanners lukte het uiteindelijk
de strijd te winnen. Maar het onverwachts
sterke verzet was een grote schok voor hen.
Volgens Japanse bronnen leden de parachu-
tisten zware verliezen: kapitein Someja, twee
luitenanten en dertig soldaten kwamen om
in het vuur van de Nederlandse troepen.
Negentig parachutisten raakten gewond.
Wraak
Kort na de verovering van het vliegveld van
Langowan begonnen de Japanners met hun
vergelding. De commandant van D-compag-
nie, luitenant J. Wielinga, sergeant-majoor
Robbemond, foerier B. Visscher en negen
lokale soldaten werden met bajonetten
doodgestoken en onthoofd. Twee andere
Menadonese soldaten stierven in gevangen
schap, nadat ze gemarteld waren.
Op verschillende plaatsen probeerden Knil-
soldaten een guerrilla-oorlog te beginnen
tegen de Japanse invasiemacht. Maar door
de vele deserties - de Japanners dreigden
familieleden van soldaten te vermoorden -
bleek dat een illusie. Kroon en zijn mannen
werden in Kembes door de Japanners gevan
gen genomen. Op 26 januari 1942 besloten
de Japanners in Langowan alle Europese
gevangenen te executeren. Slechts Kroon
bleef in leven. De Japanners vermoordden
ook een Europese vrouw. Het was mevrouw
Hofman die had besloten deel te nemen aan
de guerilla omdat de Japanners haar echtge
noot hadden vermoord.
28 Moesson
Moesson #2 Aug 2009.indd 28
29-07-09 10:52
